Anton Hanak

20. yüzyıl başlarında Avusturya-Macaristan'daki en tanınmış heykeltraşları arasında yer alan sanatçıdır. Ankara Kızılay’daki Güven Anıtı’nın ön yüzündeki heykelleri yapmıştır.

Anton Hanak, 22 Mart 1875 tarihinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bir şehri olan Brunn’de doğmuştur. 1889 ile 1893 yılları arasında, meslek sanat okulunda ahşap yontucusu ve mobilyacılık eğitimi aldı. 1904 yılında Viyana Güzel Sanatlar Akademisi heykel bölümünden mezun oldu. Ardından mesleği ile ilgili olarak yaklaşık 5 yıl Almanya, bugünkü Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Macaristan’da bulundu. Heykeltıraşlık hep ana ilgi alanı oldu.

Anton Hanak, 1898’de Viyana Güzel Sanatlar Akademisinde, Prof. Dr. Edmund Hellmer’in yanında çalışmaya başladı. 1905 yılında Wiener Secession’da ilk sergisini açtı. Bir yıl sonra da Art Nouveau akımını temsil eden bu topluluğun bir üyesi oldu.

1908 yılında, Viyana Uygulamalı Sanat Okulunda öğretim görevlisi olarak görev aldı ve bu görevi, 1913 yılında anıtsal heykelcilik alanında bir kürsüyü devralana kadar sürdürdü. Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki yıllarda Anton Hanak, birçok kez mimar Josef Hoffman ve ressam Gustav Klimt ile birlikte çalıştı.

Rodin’in sanatından yola çıkan Anton Hanak, anıtsal, dışavurumcu heykeller yaptı. Çeşitli Avrupa kentlerinde sergiler açtı, 1914’te Köln’de Yaratıcı ve Biçim Değiştirme adlı anıtsal heykellerini sergiledi.

Anton Hanak, I. Dünya savaşı sonrası dönemde ağırlıklı olarak Avusturya Sosyal Demokrat Partisinin desteklediği projelerde çalıştı. 1910 yılından itibaren partiyle ilgili çeşitli binalardaki heykeller ve sosyal demokratların elindeki Viyana belediyesinin projelerindeki heykelleri yaptı.

1923–1924 ders yılında, kişisel anlaşmazlıklar nedeniyle resmi görevlerinden istifa etti. 1925 yılında mimarlığını Clemens Holzmeister’in üstlendiği Katolik Hıristiyan Sanat Topluluğunun “Hıristiyan Sanatı ve Zanaati” sergisine katıldı. 1926 ve 1926 yıllarında Viyana Sanatçılar Evi için yine birlikte çalıştılar.

Anton Hanak, bu dönemde bir dizi eser yarattı ama bu arada ciddi sağlık sorunları ortaya çıktı. Çağdaş heykelciliğin önde gelen adlarından Fritz Wotruba’nın da öğretmeni oldu. 1932’de Viyana Güzel Sanatlar Akademisinde, tekrar bir Heykeltıraşlık Kürsüsünü üstlenirken, aynı zamanda Ankara’da, 1932 yılından itibaren Güven Anıtı üzerinde Clemens Holzmeister ile birlikte çalışmaya başladı.

Anton Hanak’ın en büyük isteklerinden biri de müzisyenlerin heykelini yapmaktı. 1926 yılından beri üstünde çalıştığı Gustav Mahler anıtının yapımına bir türlü başlayamaması ve Gustav Mahler’in Yahudi olması nedeni ile Nazilerden aldığı tehditler onu bir sinir krizine sürükledi. 1932 yılında geçirdiği bir sinir krizi sonucunda 6 hafta hastanede yattı. 1933 yılında bu çalışmasını iptal etmek zorunda kaldı. Aynı yıl 1927 yılından beri üstünde çalıştığı Vilhelm Richard Wagner anıtını da bırakmak zorunda kaldı.

Ankara Kızılay’daki Güven Anıtı’nı yapmak üzere Clemens Holzmeister’in önerisiyle 1932 yılında Ankara’ya gelen Anton Hanak, anıtın büyük bölümünü, bu arada ön yüzde yer alacak tunçtan iki anıtsal heykelini bitirebildi. Çalışmalar sırasında Viyana’ya gidip gelen Anton Hanak, Viyana’da iken kalp krizinden öldü.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş dönemindeki birçok kamu binasını, konutları ve çevresini planlayan Avusturyalı mimar Clemens Holzmeister’in, bugün Kızılay Meydanı olarak bilinen meydanın bir kenarına, halkın dinleneceği bir park ve anıt önermesiyle, Güvenpark’ın ve anıtının yapımına başlanmıştır. Clemens Holzmeister, bu anıtı yapabilecek kişi olarak da, vatandaşı ve arkadaşı Anton Hanak’ı önermiş ve bu öneri İçişleri Bakanlığı tarafından kabul edilmiştir. Bronzdan yapılan heykeller, Avusturya’da Viyana Erdberg dökümhanesinde gerçekleştirilmiştir. Mamak taşı kullanılan kaide üzerindeki kabartmalar ise Türkiye’de yapılmıştır.

Anıtın taş kısımlarında Franz Wirt, Triberer ve Anton Hanak’ın diğer öğrencileri ile Türk ustaları çalışmıştır.

Anton Hanak, 7 Ocak 1934 tarihinde Viyana, Avusturya’da 59 yaşında kalp krizinden öldü.

Ölümünden sonra Clemens Holzmeister’in görevlendirmesiyle Güven Anıtı’nın ön yüzü Anton Hanak’ın öğrencileri; Franz Xaver Wirth, Adolf Treberer, Max Rieder, Hermann Treberer ve Ronald Bohhr’un taslak modellere göre, arka yüzünü ise Avusturyalı başka bir heykeltraş olan Josef Thorak’ın çalışmalarıyla 1935’te tamamlandı.

Ankara’daki Eserleri:
1934 - Güven Anıtı ön yüzü (Ön yüzündeki heykeller Clemens Holzmeister ve Anton Hanak tarafından yapıldı) (arka yüzü Josef Thorak tarafından yapıldı)

Anton Hanak, Güven Anıtı

Anıtın kaidesi 37 metre, orta blok 8 metre, yan kanatlar 2 metre, bronz figürlerin boyu 6 metredir. Anıtın kenarında küçük bir metal plakada; ‘’Güvenlik anıtı Kemal Atatürk Cumhurreisi, İsmet İnönü Başvekil, Şükrü Kaya İçişleri Bakanı, Nevzat Tandoğan Ankara İlbayı ve Uray Başkanı iken, Türk milletinin jandarma ve polisine sevgi ve hoşnutluğunu göstermek için, vilayetlerin yardımıyla yapılmıştır’’ yazmaktadır.

Kaynak:Biyografi.info