Kıbrıslı Mehmet Kamil Paşa

29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde Sadrazam olarak görev yaptı.

Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, 1832 yılında Kıbrıs, Lefkoşa’da günümüzde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan Gaziler köyünden topçu yüzbaşı Salih Ağa'nın oğlu olarak doğmuştur. Ailesi Kıbrıs’a Anamur'dan göç etmiştir. On yaşındayken babasını yitiren Kâmil, iki kardeşi Şakir ve Sadık ile birlikte, bir süre, Lefkoşa’nın ileri gelenlerinden Nakibül Eşraf Zühtü Efendi’nin koruması altında büyüdüler. Mehmet Kâmil ilk eğitimini Kıbrıs’ta gördü; yabancı dillere olan merakı ve yeteneği dolayısıyla Arapça, Farsça, Fransızca ve Rumca’yı öğrendi. 1845’te Mısır’a giderek Elsine Mektebi’ne girdi. Bu okul daha sonra Mekteb-i Harbiye’ye dönüştürüldüğünden askerî ilimleri de tahsil etti. Süvari mülâzımı olarak öğrenimini bitirdi.

Tiyatro ve sinema sanatçısı Zeki Alasya'nın annesi Seniha Alasya onun yeğenidir.

Çok iyi bir eğitimden geçen Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, ilk görevine 1849 yılında Kavalalı Mehmed Ali Paşa soyundan gelen Hıdiv I. Abbas Hilmi Paşa’nın tercümanlık hizmetine tayin edilerek Mısır'da başladı. Ayrıca bildiği yabancı diller arasına İngilizceyi de katmak için özel bir öğretmenden İngilizce öğrenmeye başladı. Kısa sürede gösterdiği başarı ile I. Abbas Hilmi Paşa’nın takdirini kazandı. Binbaşılık rütbesine yükseltilerek oğlu İbrahim İlhami Bey’in İngilizce öğretmenliğine getirildi. İkisi arasında başlayan arkadaşlık uzun süre devam etti. Avrupa seyahatine ve İstanbul’a beraber gittiler. 1851 yılında Londra Dünya Fuarı esnasında Hidiv'in oğullarından İbrahim İlhami Paşa’ya refakat ederek İngiltere'yi ziyaret etmiş, çok iyi derecede İngilizce öğrenmiş ve ömür boyu sürecek bir İngiliz hayranlığına kapılmıştır.

İbrahim İlhami Paşa Mart 1854’de İstanbul’da I. Abdülmecit’in üçüncü eşi Verdicenan Kadın'ın kızı Münire Sultan ile nişanlandığında Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa da onunla İstanbul’a gitti. Hıdiv I. Abbas Hilmi Paşa 13 Temmuz 1854 tarihinde ölünce oğlu İbrahim İlhami Paşa başa geçti. 1857 yılında İbrahim İlhami Paşa evlenmek üzere tekrar İstanbul’a gelişinde yine ona refakat etti. İbrahim İlhami Paşa 9 Eylül 1860 tarihinde Boğaz'ı geçerken Bebek Sarayı yakınında, şimdiki Bebek Koyu'nda teknesinin alabora olması sonucu öldü. Bunun üzerine Mısır’a dönme arzusu kalmayan Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, Mısır’daki görevinden ayrılarak Osmanlı Devleti hizmetine girdi ve 1860 yılında Kıbrıs evkaf müdürlüğüne getirildi. İki buçuk yıl sonra 1863 yılında bu görevinden azledildi.

Aynı yıl Kıbrıs Tuzla kazası kaymakamlığına, yine 1863’te adanın muhasebeciliğine tayin edildi. Dört ay sonra Meclis-i Kebîr riyâseti ilâvesiyle Sayda eyaleti muhasebeciliğine, Suriye vilâyetinin teşkilinde merkez mutasarrıflığına gönderildi ve 1865 yılında rütbesi mîrimîranlığa yükseltildi. Yedi ay sonra Beyrut mutasarrıflığı ve Suriye vilâyeti politika memuru olarak görevleri verildi. Rumeli beylerbeyiliği pâyesi tevcih edildi.

1869 yılında Trablusşam mutasarrıflığına getirildi. Aynı yıl Halep vilâyeti merkez mutasarrıfı, vali muavini ve Umûr-ı Ecnebiyye müdürlüğüne getirildi, bir buçuk yıl sonra ayrıldı. Filibe mutasarrıflığına tayin edildiği halde hareketinden önce 19 Aralık 1871’de görevi Kudüs mutasarrıflığına gönderildi. 1872 yılında 1872’de Hersek, ardından ikinci defa Beyrut ve 15 Haziran 1873’te yine ikinci defa Kudüs mutasarrıfı oldu.

1873 yılında Bâbıâli ve Fransa sefâretinden seçilen komiserlerden oluşan bir komisyona başkanlık ederek Beytülahm Kilisesi’ndeki Katolik-Ortodoks anlaşmazlığını çözümledi.

27 Mayıs 1875’te Sakız Adası, 7 Eylül 1876’da üçüncü defa Beyrut mutasarrıflığına, 13 Şubat 1876’da vezâret rütbesiyle Kosova valiliğine tayin edildi. Fakat bu son görevine gitmeden önce kendisine Halep valiliği verildi. İki yıl bir ay hizmetten sonra azledildi.

Mısır'da 10 yıl görev yaptıktan sonra 1860 yılında Osmanlı Devleti hizmetine geçen Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, Doğu Rumeli, Hersek, Kosova, Aydın ve Kıbrıs gibi pek çok vilayette valilik görevleri yaptı. Görevini başarıyla tamamlayarak 22 Temmuz 1883’te İstanbul’a döndü.

Osmanlı Devleti hizmetine girişinden beri ilk defa olarak 22 Mayıs 1880’de ikinci rütbe Mecîdî nişanı ile taltif edildi. 19 Kasım 1884’te birinci rütbeden Osmânî nişanı ihsan edildi, vezâret maaşı da arttırıldı.

1879 ve 1882 yıllarında iki kez Evkaf-ı Hümâyun Nazırlığı, 1880-1881 yılları arasında Maarif Nazırlığı yaptıktan sonra 1885 yılında ilk kez sadrazamlığa atandı.

Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, Osmanlı Devleti’nin son döneminde 4 kez sadrazamlık yapmıştır. 25 Eylül 1885 - 4 Eylül 1891 tarihleri arasında 2 Ekim 1895 - 7 Kasım 1895 tarihleri arasında ve 5 Ağustos 1908 - 14 Şubat 1909 tarihleri arasında Abdülhamit II zamanında ve 29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913 tarihleri arasında ise Mehmet Reşat (V. Mehmed) zamanında olmak üzere toplam altı yıl dokuz ay yirmi gün sadrazamlık yapmıştır. Son sadrazamlığı Bâb-ı Âli Baskını ile son bulmuş, istifasını İttihat ve Terakkî Cemiyeti'nin sürekli devlet işlerine karışması ve Sadrazamlık makamına gelen Enver Paşa'nın kendisini tabanca ile tehdit etmesi sonucu vermiştir.

Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, istifasından sonra 1913 yılında yakın dostu Mısır valisi Lord Herbert Kitchener tarafından davet edildiği Kahire'de üç ay kaldıktan sonra, 1878 yılından itibaren İngiliz yönetimine giren memleketi Kıbrıs'ta yerleşti.

Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, Layika Bayur ile evlendi. Makbule, Muzaffer, Hilmi, Nazım ve Selahattin adlarında çocukları vardı.

Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa, 14 Kasım 1913 tarihinde Lefkoşa’da 81 yaşında ölmüştür.

Kaynak:Biyografi.info