Nevit Kodallı

Cumhuriyet dönemi ikinci kuşak bestecilerindendir.

Nevit Kodallı, 12 Ocak 1925 tarihinde Mersin’de beş çocuklu bir ailenin en küçüğü olarak doğmuştur. Annesi Giritli bir ailenin kızı olan Melek Hanım, babası Ziraat Bankası müdürü Rıfat Bey’dir. Keman ve viyolonsel çalan ağabeyi Hayri Kodallı´dan iİlk müzik derslerini aldı. 1939 yılında Mersin’de ortaokuldan mezun olduktan sonra Ankara Devlet Konservatuarı Kompozisyon bölümüne girdi. Necil Kazım Akses ile kompozisyon, Ferhunde Erkin’le piyano, Ernst Preatorius ve Hasan Ferit Alnar’la teori ve müzik tarihi çalıştı.

Beste yapmaya konservatuardaki öğrencilik yıllarında başladı. 1942 yılında konservatuvarın son sınıfında iken piyano için yazdığı ilk eseri "Ballad" seslendirildi. Öğrencilik yıllarında piyanonun yanı sıra viyola, alto saksafon ve bağlama çalmayı öğrendi. Ancak asıl çalgısı piyano idi ve ilk bestelerini de piyano için besteledi.

1945 yılında sınıf atlama sınavı için bestelediği "Yaylı Çalgılar İçin Altılı", ertesi yıl Ankara Radyosu'nda seslendirildi.

Konservatuarın ileri devresini 1947 yılında bitiren besteci, 1948’de Milli Eğitim Bakanlığı’nın açmış olduğu Avrupa Konkuru'nu birincilikle kazandı ve devlet bursuyla Fransa’ya gönderildi. Paris’te Ecole Normale'de Musique’de Arthur Honegger’in kompozisyon, Jean Fornet’nin orkestra şefliği öğrencisi olarak çalışan Kodallı, ayrıca Nadia Boulanger’den özel dersler aldı. 1953 yılında Türkiye'ye döndü ve Ankara Devlet Konservatuarı’nda kompozisyon öğretmenliğine getirildi.

1994 yılında kadar görev yaptığı konservatuarda öğretmen olarak çağdaş Türk kompozitörlerden Doç.Turgay Erdener başta olmak üzere birçok ünlü bestecinin yetişmesini sağladı. 1989 – 1993 arasında okulun müzik ve müzikoloji bölümü başkanlığı yaptı.

1954 yılında Yapı Kredi Bankası’nın açtığı yarışmayı şan ve piyano için bestelediği “2 Lied” adlı eseri ile kazandı. Aynı yıl Orhan Asena’nın Gılgamış Destanı’ndan esinlenerek yazdığı, Cüneyt Gökçer’in sahneye koyduğu “Tanrılar ve İnsanlar” adlı tiyatro eserine sahne müziği yazdı.

1981 yılında Devlet Sanatçısı ünvanı verilen Nevit Kodallı, 1985 yılında profesörlüğe yükseldi. 1980 yılından itibaren Çukurova Üniversitesi bünyesinde Kompozisyon Bölümü Kurulması için çabaladı ve 1989’da bölümün açılmasını sağladı. Aynı yıl Ankara’da Polifonik Korolar Derneği’ni kurdu.

Nevit Kodallı, Mustafa Kemal ATATÜRK'ün naaşı Etnografya Müzesi'nden Anıtkabir'e taşınırken seslendirilen Atatürk Oratoryosu'nun bestecisidir. Gılgamış Operası, Vincent Van Gogh Operası, Hürrem Sultan Balesi tanınmış eserlerinden bazılarıdır.

Atatürk için bir oratoryo besteleme düşüncesi ile konservaturda edebiyat öğretmeni olan Cahit Külebi'den bir oratoryo metni istedi. Paris'teki öğrencilik döneminin sonunda kendisine ulaşan metni bestelemeyi 1951 sonlarında tamamladı.

1955 – 1991 yılları arasında Ankara Devlet Opera ve Balesi’nde orkestra şefliği yaptı. Operada idari görevler de aldı. 1971 – 1981 yılları arasında Devlet Balesi’nde yönetmenlik yaptı. 1989 – 1993 arasında Ankara Konservatuarı’nın müzik ve müzikoloji bölümü başkanlığı yaptı. Kültür Bakanlığında "bakan danışmanı" olarak çalıştı.

1955 yılında Ankara Devlet Konservatuarı’ndaki görevinden geçici olarak izin aldı ve Ankara Devlet Tiyatrosu’nda çalışmaya başladı. Bu kurumdaki görevi sırasında 250’yi sahne müziği yazarak bunların seslendirilmesini üstlendi. Bu çalışmalar ona opera bestelemek için gerekli deneyimi kazandırdı.

Nevit Kodallı’nın ayrıca 250 dolayında tiyatro müziği, çok sayıda marş ve çocuk şarkısı vardır.

Nevit Kodallı, ilk özgün operası Vincent Van Gogh’u 1956’da tamamladı. Eser, 1957’de sahnelendi. 1958’de Antigone adlı tiyatro eseri için bale-pandomim müziği yazdı; ancak eser sahnelenmedi.

Nevit Kodallı, emekli olduktan sonra Mersin’e yerleşerek Çukurova Devlet Konservatuarı’nda dersler verdi ve Mersin Filarmoni Derneği’nin danışmanlığını yaptı. Mersin Polifonik Korolar Derneği tarafından 1998´den bu yana düzenlenen Çoksesli Korolar Festivali, Nevid Kodallı´nın adını taşır.

“Ebru” adlı piyano kanteti (1971), “Anıtkabir” ve ”Sultanahmet” adlı ses ve ışık gösterileri için müzikler (1972), “Güzelleme Suiti” (1973), “Cumhuriyet Kantatı” (1973), “Hürrem Sultan Balesi” (1976) , "Viyolensel Konçertosu” (1983) çalgı müziği alanındaki başlıca yaratılarıdır.

Nevit Kodallı, 1960 yılında Olcay Şıhman ile evlendi. Bu evlilikten Nihat (1962) ve Murat (1967) adlı iki oğlu oldu. Murat Kodallı babası gibi meslek olarak müziği seçti. Murat Kodallı da piyanist ve orkestra şefidir. Oğlunun eşi Yelda Kodallı ise soprano’dur.

Nevit Kodallı, 1 Eylül 2009 tarihinde Mersin, Erdemli İlçesinde kalp krizi sonucunda 85 yaşında ölmüştür.

Eserleri:
A-Oratoryo ve Kantat
1-1950 - 1952 “Op. 13 Atatürk Oratoryosu”, soprano, tenor, bariton, koro ve büyük orkestra için
2-1973 “Op. 25 Cumhuriyet Kantatı”, solo tenor, koro ve orkestra için
B-Opera ve Bale Müziği
1-1954 - 1956 “Op. 16 Van Gogh”, beş perde; solistler, koro ve orkestra için,
2-1962 - 1964 “Op. 19 Gılgamış”, dört perde; solistler, koro ve orkestra için
3-1958 “Op. 17 Antigone”, büyük orkestra için
4-1976 “Op. 27 Hürrem Sultan”, büyük orkestra için
C-Orkestra Eserleri ve Konçertolar
1-1946 “Op. 5 Suit”,
2-1948 “Op. 9 Sinfonia (do majör
3-1969 “Op. 22 Telli Turna”, küçük orkestra için “suit
4-1980 “Op. 24 Ebru”,
5-1974 “Op. 26 Güzelleme”, küçük suit,
6-1983 “Op. 28 Viyolonsel Konçertosu
D-Oda Müziği ve Koro Eserleri
1-1945 “Op. 3 Passacaglia ve fugue”, yaylılar orkestrası için
2-1945 “Op. 4 Sextet”, yaylı çalgılar için,
3-1947 “Op. 8 Kuartet No:1”, yaylılar için,
4-1949 “Op. 10 Sinfoniette”, yaylılar orkestrası için,
5-1954 “Op. 15 Poema”, solo keman için,
6-1966 “Op. 21 Kuartet No:2”, yaylılar için
7-1971 “Op. 23 Ebru”, piyanolu beşli
8-1962 “Op. 20 Beş Halk Türküsü”,
E-Şan ve Piyano Eserleri
1946 “Op. 7 Yedi Şarkı”
1949 “Op. 11 Pastiches
1954 “Op. 14 iki şarkı”
1958 “Op. 18 Garip Şarkılar Albümü”
1942 “Op. 1 Ballad”,
1945 “Op. 2 Piyano için Parçalar”
1950 “Op. 12 Sonat
1946 “Op. 6 Ostinato”, çocuklar


Kaynak:Biyografi.info