Ruşen Eşref Ünaydın

Ruşen Eşref Ünaydın, Galatasaray Spor Kulübü’nün kurucularından (12 numaralı üye) biridir.

Ruşen Eşref Ünaydın, 18 Mart 1892 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Mehmed Ruşen Eşref’dir. Babası, aslen Sivaslı olup Eşref Ruşen Bey askerî doktordur. Annesi Nimet Fıtnat Hanım’dır. Henüz dört beş yaşlarında iken annesi veremden öldü. Babası da ihtisas için Berlin’e gidince Ruşen Eşref amcası Tevfik Paşa’nın yanında kaldı. Galatasaray Sultanisini (Galatasaray Lisesi) 1911 yılında bitirdikten sonra Darülfünûn (İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesinden 1914 yılında mezun olmuştur. Üniversiteden mezun olduğunda Askerî Baytar Mekteb-i Âlisinde, Darülmuallimini Âlide (Erkek Öğretmen Okulu) Türkçe ve Fransızca öğretmenliği yaptı.

1911-1920 yılları arasında sürdürdüğü öğretmenlik görevi sırasında dergi ve gazetelerde röportajlar ile gezi izlenimleri yayımladı.

Ruşen Eşref Ünaydın, 1914 yılında batı edebiyatından (Fransızca) yaptığı tercümelerle yazı hayatına başladı ve vefat ettiği 1959 yılına kadar çocuk şiiri, deneme, edebî mülakat, mensur şiir ve hatırat gibi çeşitli edebî türlerde birçok eser kaleme aldı.

1918 yılında I. Dünya Savaşı’nın sonunda Güney Kafkasya heyetiyle yapılacak barış görüşmeleri için Vakit gazetesinin muhabiri sıfatıyla Batum’a gitti; Yenigün gazetesinin muhabiri olarak üç ay sürecek Kafkasya seyahatine çıktı.

Bu arada kısa aralıklarla İstanbul Rus Ticaret Mektebi, İngiliz High School, Alman Ticaret Mektebi (1917-1918), Robert College (1918-1919) gibi okullarda öğretmenlik yaptı. Derslerinin yoğunluğu sebebiyle 1915’te istifa ettiği Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi edebiyat öğretmenliğine yeniden tayin edildi (1919).

Millî Mücadele’nin başlangıcında 10 Ekim - 21 Kasım 1919 tarihleri arasında Tasvîr-i Efkâr gazetesinin muhabiri olarak Sivas ve Anadolu’da çeşitli vilâyetlerde bulundu.

Servet-i Fünun, Donanma, Tedrisat, Türk Yurdu ve Yeni Mecmuada yayımladığı mülakat, mensur şiir ve hatıra türünde yazılarıyla tanındı. Dergi ve gazetelerde mülakat ve gezi türünde yazıları yayımlandı.

1918 yılında “İki Saltanat Arasında” kitabında; Sultan Mehmet Reşat’ın ölümü, Vahdettin VI. Mehmet’in ilk bayramlaşma töreni ve kılıç kuşanması hakkında yazdığı, Vakit gazetesinde çıkan üç yazıyı bir araya getirmiştir.

Ruşen Eşref Ünaydın, 21 Ocak 1921 tarihinde Millî Mücadele’ye fiilen katılmak üzere Ankara’ya gitti. Anadolu Ajansı’nın idare heyeti üyeliğine getirildi ve Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin yazar kadrosuna girdi.

Türk edebiyatına "edebî mülakat" türünü kazandırdıran Ruşen Eşref Ünaydın, 1917 ve 1918 yıllarında Türk edebiyatının ünlü yazar, şair ve fikir adamlarıyla yaptığı edebî röportajları 1918'in sonlarına doğru "Diyorlar ki" adıyla kitaplaştırdı. Yine 1918'de "Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat" adlı eseriyle Mustafa Kemal ATATÜRK'ü ilk kez Türk ve dünya kamuoyuna tanıttı. Millî Mücadele'ye fiilen katıldı, Atatürk'ün yakınında çalıştı, kırk ay süren bu dönemi yazılarında anlattı. Cumhuriyet döneminde Atatürk'ün genel sekreterliğini yaptı, milletvekili oldu. Dil işlerinde çalıştı, Türk Dil Kurumunun kuruluş çalışmalarına katıldı, kurumun ilk Umumî Kâtipliği görevini yaptı. Daha sonra diplomat olarak görev yaptı.

1920 yılında TBMM Hükûmeti'nin çağrısı üzerine İnebolu yoluyla Ankara'ya giderek Türk Kurtuluş Savaşı'na katılan Ruşen Eşref Ünaydın, Ardından 13 Temmuz 1921 tarihinde Hâkimiyet-i Milliye gazetesinin muhabiri olarak Batı Cephesi’ne yollandı. Aynı yıl Ankara Erkek Lisesi edebiyat öğretmenliğine tayin edildi. 1922 yılında Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti elçiliği başkâtibi olarak atandı, yol şartları yüzünden görev yerine ulaşamadı. 11 Kasım 1922–24 Temmuz 1923 tarihleri arasında yapılan Lozan Antlaşması görüşmelerinde matbuat müşavirliği yaptı.

11 Ağustos 1923 - 26 Haziran 1927 tarihleri arasında II.Dönem, 1 Kasım 1927 - 26 Mart 1931 tarihleri arasında III.Dönem ve 4 Mayıs 1931 - 23 Aralık 1934 tarihleri arasında IV. Dönem Afyonkarahisar milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde görev yaptı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Riyâset Divanı kâtipliği, Maarif Encümeni mazbata muharrirliği ve Hariciye encümenliği görevlerinde bulundu. Dil Encümeni’ne üye seçildi. Türk Dili Tetkik Cemiyeti umumi kâtipliği yaptı.

Ruşen Eşref Ünaydın, Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Cumhurbaşkanlığı zamanında 21 Ekim 1933 - 17 Mart 1934 tarihleri arasında Türkiye Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri olarak görev yaptı.

Ruşen Eşref Ünaydın, Tiran (1934), Atina (1934-1939), Budapeşte (1939-1943), Roma (1943-1944), Londra (1944-1945) ve Atina (1945-1952) Büyükelçiliğinde bulundu. 1937 yılında yapılan Trakya Manevraları'na katılarak yabancı heyetlere eşlik etti. 9 Eylül 1952 tarihinde emekliye ayrıldı.

1934 yılında soyadı kanunu çıktığında “Ünaydın” soyadını aldı.

Eserlerini sade bir dille kaleme alan Ruşen Eşref Ünaydın, Atatürk'ü ve Tevfik Fikret'i birçok yönleriyle kamuoyuna tanıttı.

Ruşen Eşref Ünaydın, 21 Eylül 1959 tarihinde İstanbul’da 67 yaşında ölmüştür. Âşiyan Mezarlığı’na defnedildi.

Falih Rıfkı Atay'a göre Ruşen Eşref Ünaydın'ın "üç büyük aşkı vardı: eşi Saliha Hanım, hocası Tevfik Fikret ve her şeyi Mustafa Kemal ATATÜRK."

Kitapları:
Mülakat:
1918 - Diyorlar ki
1918 - Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülâkat
1918 - Çanakkale'de Savaşanlar Dediler ki
1918 - İki Saltanat Arasında
1919 - Tevfik Fikret: Hayatına Dair Hâtıralar
1959 - Atatürk'ün Hastalığı: Prof. Dr. Nihad Reşad Belger'le Mülâkat

Anıları :
1919 - Geçmiş Günler
1923 - Ayrılıklar
1933 - Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin Kuruluşundan İlk Kurultaya Kadar-Hatıralar
1938 - Boğaziçi-Yakından
1954 - Atatürk Tarih ve Dil Kurumları-Hatıralar
1954 - Atatürk ve Millî Tesanüt
1957 - Atatürk'ü Özleyiş
1957 - Galatasaray ve Futbol

Konferans :
1943 - Sur la littérature turque (Yazarın Budapeşte büyükelçiliği sırasında Macaristan-Türkiye Dostluk Cemiyeti’nce düzenlenen bir toplantıda Fransızca olarak verdiği konferansın metnidir.) 1950 - Sur la civilisation de la Grèce antique (Athènes 1950). (Müellifin 14 Haziran 1948 tarihinde Atina’da yaptığı bir konuşmanın Fransızca metni olan kitap aynı yıl Yunanca’ya da çevrilmiştir.)

Millî Mücadele :
1922 - İstiklâl Yolunda

Mensur Şiir :
1928 - Damla Damla

Çeviri:
1929 - Bucolica’lar (Vergilius’tan)
1920 - Andersen’den Çocuk Hikâyeleri (Hans Christian Andersen’den) 1929 - Âdemoğlu: Bir Peygamberin Tarihi (Emil Ludwig’den)
1930 - Fransa’da Ârî Dillere Tekaddüm Etmiş Olan Lehçenin Turanî Menşei (Leon Cahun’dan)
1931 - Napolon (Emil Ludwig’den)
1934 - Beyaz Geceler (Dostoyevski’den)

Ders kitabı:
1917 - Yeni Kıraat Kitabı
1926 - Cumhuriyet Kıraati


Kaynak:Biyografi.info