Thomas Henry Huxley

İngiliz biyolog Thomas Henry Huxley, Charles Darwin'in evrim kuramının en önemli savunucularından, felsefede agnostik (bilinemezcilik) kavramını ilk kez ortaya atan İngiliz biyoloji bilginidir.

Thomas Henry Huxley, 4 Mayıs 1825 tarihinde Ealing, Londra, Birleşik Krallık’da ailesinin yedinci çocuğu olarak doğmuştur. Babası George Huxley ve annesi Rachel Huxley idi. 1833 yılında babasının matematik dersleri verdiği okula başladı, ama okul yaşamını yalnızca iki yıl sürdürdü. 1835'ten sonra kendi kendine Almanca öğrendi. Ailesi 1835 yılında, 10 yaşındayken Coventry’ye taşındı. On iki yaşındayken ileri düzeyde jeoloji ve mantık kitapları okumaya başladı.

Thomas Henry Huxley, 1838–1841 yıllarında Londra'nın yoksul mahallelerinde bir pratisyen hekimin yanında çırak olarak çalışmaya başladı. Kısa bir süre sonra Londra'nın merkezinde Charing Cross Hastanesi Tıp Okulu'ndan 1842–1845 yıllarında karşılıksız burs alarak tıp tahsili yapmaya başladı. 1846 yılında 21 yaşında bursu kesilince, henüz uzmanlık eğitimi yapmakta olduğu halde Güney Denizi'ne bir keşif gezisine çıkan Kraliyet Donanmasıns ait "HMS Rattlesnake" adlı gemide yardımcı cerrah olarak iş buldu. Dört yıl süren Avustralya ile Yeni Gine arasındaki bölgede gezi boyunca, geminin ilkel koşullarına karşın, mikroskobuyla denizdeki canlıları inceledi. Her limandan İngiltere'ye gönderdiği gözlem sonuçları Royal Society ve Kraliyet Enstitüsü'nün dergilerinde yayımlandı. 1850 yılında İngiltere'ye döndüğünde, çağının en ünlü biyoloji bilginlerinden biri olmuştu.

İngiliz Kraliyet Deniz Kuvvetleri'nin özel izniyle üç yıl etkin görev almadan gezi boyunca topladığı örnekleri inceledi. 1852'de Royal Society üyeliğine seçildi. Breslau, Edinburgh, Dublin, Cambridge, Würzburg, Oxford, Bologna ve Erlangen'deki üniversitelerden onursal doktorluk dereceleri aldı.

1850'lerde hayvanlarda bireysel davranış, mürekkepbalığı gibi kafadanayaklılar, paleontoloji yöntemleri, bilim ve bilim eğitiminin yöntemleriyle ilkeleri, sinirlerin yapısı ve işlevleri, omurgalılarda kafatasına ilişkin kuramlar gibi konularda pek çok araştırma yayımladı. Kuşların bugün hala geçerli olan sınıflandırmasını yapmış, jeolojik devirler boyunca dünyada yaşamış canlılar üzerine araştırmalar yapmıştır.

Thomas Henry Huxley 1854 yılında, Deniz Kuvvetleri'ndeki görevinin başına dönmesi için yapılan çağrıyı, araştırmalarının tümünü yayımlamadığı gerekçesiyle reddedince görevden alındı. 1854’te, Londra’daki Maden Okulu’nda profesör olarak görevlendirildi. Bu okulun önce Fen Öğretmen Okulu, daha sonra Kraliyet Bilim Yüksekokulu haline gelmesine önayak oldu.

Charles Darwin'in 22 Kasım 1859 tarihinde yayımlanan Türlerin Kökeni adlı kitabı, yayımlanmasından önce, Joseph Dalton Hooker ve Charles Lyell'la birlikte Charles Darwin'i destekleyen birkaç bilim insanından biri oldu. Thomas Henry Huxley ve Charles Darwin'in bu dönemde başlayan dostluğu yıllarca sürdü. Haziran 1860’da Oxford’da, Oxford piskoposu Samuel Wilberforce ile evrimle ilgili ünlü bir kamusal tartışmaya katıldı. 1863’te evrim üzerine kendi kitabını yayınladı, “Evidence as to Man's Place in Nature ( İnsanın Doğadaki Yerine İlişkin Kanıtlar)”. Charles Darwin‘in “Türlerin Kökeni”nin aksine, bu kitap insanoğlunun soyuna odaklanmış kısa ve popülist tarzdadır. 1880’de Kraliyet Enstitüsünde Charles Darwin’i merkeze alarak yeniden yazan “Türlerin Kökeni’nin Gelişimi” üzerine ders verdi.

Thomas Henry Huxley, 1860'larda paleontoloji, taksonomi (özellikle kuşların sınıflandırılması) ve etnoloji üzerine önemli araştırmalar yürüttü. Londra Jeoloji Derneği ile Etnoloji Derneği'nde yöneticilik yaptı; Kraliyet Cerrahlık Okulu'nda Hunter Kürsüsü'nde dersler verdi. Londra'nın güneyinde, çalışan erkekler için açılan İşçi Erkek Yüksekokulu'nda onursal yöneticilik yaptı. Metafizik Derneği'nde etkin biçimde çalıştı.

1870'lerde başlatılan eğitim reformu üzerinde de çalışmaları ve görüşleriyle de önemli etkisi oldu. İngiltere'de 75 yıl boyunca uygulanacak olan ilköğretim sisteminin temelini attı. Encyclopedia Britannica'nın dokuzuncu baskısına katkıda bulundu. Ders kitapları yazdı, fen dersi öğretmenleri için uygulamalı kurslar açtı.

Thomas Henry Huxley, Royal Society ve Londra Üniversitesi'nde yöneticilik yaptı. 1878 yılında Aristotales'in felsefi görüşlerini Eski Yunanca'dan okumak istediği için bu dili öğrenmeye başladı. Felsefeye olan ilgisi giderek arttı. David Hume, George Berkeley ve René Descartes üzerine yazdıkları günümüzde bile aydınlatıcı niteliklerini korumaktadır. İlahiyatla da ilgilenen Huxley, kendi düşünsel konumunu da ifade eden agnostik terimini ortaya attı.

Dünya çapında ün kazanan Thomas Henry Huxley, ülkesi dışında Mısır, Rusya, İtalya, Yeni Zelanda, ABD, Avusturya, Belçika gibi pek çok ülkedeki 53 bilim derneğince çeşitli unvan ve ödüllerle onurlandırıldı.

Thomas Henry Huxley, Sidney'de tanıştığı Henrietta Anne née Heathorn ile 1855 yılında evlendi. Leonard Huxley, Marion Collier, Ethel Huxley, Marian Huxley Collier, Jessie Orianna Huxley, Rachel Huxley, Noel Huxley, Henrietta Huxley, Henry Huxley adlarında çocukları oldu.

1885 yılında Fen Öğretmen Okulu'ndaki görevinden ayrıldı. 1889 yılında Londra'dan ayrılarak Eastbourne'e yerleşti.

Thomas Henry Huxley, 29 Haziran 1895 tarihinde Eastbourne, Birleşik Krallık’da 70 yaşında kalp krizinden ölmüştür.

Kitapları :
1859 - The Oceanic Hydrozoa
1863 - Evidence as to Man's Place in Nature ( İnsanın Doğadaki Yerine İlişkin Kanıtlar)
1869 - Protoplasm: The Physical Basis of Life (Protoplazma: Yaşamın Fiziksel Temeli)
1871 - A Manual of the Anatomy of Vertebrated Animals (Omurgalı Hayvanların Anatomisi Üzerine Bir Elkitabı)
1877 - A Manual of the Anatomy of Invertebrated Animals (Omurgasız Hayvanların Anatomisi Üzerine Bir Elkitabı)
1878 - Hume
1881 - Science and Culture (Bilim ve Kültür)
1892 - Essays upon Some Controverted Questions (Bazı Tartışmalı Sorunlar Üzerine Denemeler)
1893 - Evolution and Ethics (Evrim ve Ahlak)
1894-1908 - Collected Essays (9 cilt; Toplu Denemeler)
1898-1903 - Scientific Memoirs (ös, 5 cilt; Bilimsel Anılar)


Kaynak:Biyografi.info