Vüs’at O. Bener

1950 kuşağının en önemli yazarlarından ve “İkinci Yeni’nin ilk öykücüsü”

Vüs’at O. Bener, 23 Mayıs 1922 tarihinde Samsun’da ailenin en büyük çocuğu olarak doğmuştur. Tam adı Vüs’at Orhan Bener’dir. Felsefeci Cemil Sena Ongun amcası, romancı Erhan Bener kardeşi, romancı Yiğit Bener yeğenidir. Babası Mustafa Raşit’in eğitimciliği sebebiyle aile Aydın’a taşınır. Bu tayinler sırasıyla Tekirdağ, Sivas ve Erzincan’a çıktığı için yazarın ilk çocukluk hayatı da buralarda geçer. Babası Raşit Bey, zamanın maarif vekili ile uyuşmazlık yaşayınca Kıbrıs’ta (Lefkoşa) İngilizlerin yönettiği bir Türk lisesinde öğretmen olur. Vüs’at Bener de ilkokula orada başlar. Ardından ilköğrenimine yine görevi nedeniyle gelinen Amasya’da devam eder. 1931’de babasının Erzincan Askerî Ortaokulu’ndaki görevi nedeniyle Bener, ilkokulu 1932’de Erzincan’da bitirir. 1934’te aile, Bursa’ya, ardından babasının bir sanat okulunu yeniden yapılandırmak için bulunması sebebiyle Aydın’a taşınır. 1935’te Sivas’a taşınılınca yazar, ortaokulu burada 1936 yılında tamamlar. Ardından babasının isteği ile Bursa Işıklar Askerî Lisesine giderek 1939 yılında mezun oldu. Bu yıllarda aile, görev nedeniyle Bolu’dadır. 1939 yılında başladığı Harp Okulundan, son yılında Kayseri’de bir alayda staj gördükten sonra1941 yılında mezun oldu ve Levazım asteğmeni olarak Balıkesir Edremit’e atanır. Birliği Dikili’ye nakledilince burada beş ay kalır. Ardından Bergama’ya atanır, babası da Bergama’ya tayinini istemiştir. Ancak birliği 1942’de tekrar Edremit ’e nakledilir.

1944’te ilk evliliğini Bergama’nın tanınmış ailelerinden birinin kızı olan musikişinas Gazale Hanım ile yapar. 1946 yılında karısını ve bebeğini kaybeder. Karısının ölümünden sonra Dame de Sion mezunu Neriman Ündeğer ile bir buçuk yıl süren bir ilişki yaşar. Bu sebeple de Burhaniye’ye sürülür.

1948 yılında Ankara-Etimesgut’taki motorlu tugaya atanır. Burada edebiyat çevreleriyle bir ilişki kuran Vüs’at O. Bener, 1950 yılında Yeni İstanbul gazetesinin düzenlediği bir yarışmaya “Dost” adlı öyküsü ile katılır ve birinci olur. 1951’de kardeşi Erhan Bener’le birlikte tutuklanır ve iki ay kadar tutuklu kalır.

1951 yılında DTCF Fransızca Bölümü’nden Raziye Nugay’la ikinci evliliğini yapar. Bu dönemde TRT Ankara radyosunda program da yapmaktadır.

1953 yılında tayini Siirt’e çıkarılır. Burada üç ay kalırsa da 12 yılın ardından kıdemli yüzbaşı iken askerlikten istifa eder.

Ankara’ya dönen Vüs’at O. Bener, aynı yıl Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girer. Öğrencilik yıllarında İstatistik Enstitüsü’nde memurluk, Ulus gazetesinde gece düzeltmenliği, Cebeci İmam Hatip Ortaokulu’nda öğretmenlik gibi işler yapar. 1957 yılında Hukuk Fakültesinden mezun olur. 1962 yılında eşinden ayrıldı ve Ankara’ya taşınan babası, annesi ve kız kardeşiyle yaşamaya başladı.

Avukatlık stajının ardından Ticaret Bakanlığında raportörlük, 1959-1978 yıllarında Karayolları Genel Müdürlüğünde hukuk müşavirliği yaptı ve 1978 yılında karayollarındaki görevinden emekliye ayrıldı.

1979-1992 yılları arasında Türk-İş’e bağlı Yol-İş Sendikasında hukuk danışmanlığı yaptı. 1992 yılında emekli olduktan sonra kendini tamamen yazarlığa verdi.

Vüs’at O. Bener, Özgür İnan dergisinde yazdığı yazılarda VOB imzasını kullandı.

New York, Herald Tribune gazetesi ile Yeni İstanbul gazetesinin 1950 yılında ortaklaşa düzenledikleri uluslararası hikâye yarışmasında üçüncülük kazanan Dost adlı hikâyesiyle dikkati çekti.

1952 yılından itibaren Seçilmiş Hikâyeler, Varlık, Yeditepe ve Dönem dergilerinde yayımladığı hikâyelerle tanındı. Daha sonra Gergedan, Argos ve Gösteri dergilerinde göründü. Hikâye, oyun ve romanlarının yanında şiirler de yazdı. Yeni anlatım olanakları denediği ve soyutlamalara başvurduğu hikâyelerinde, yeni bir gerçekçilik anlayışıyla insanın iç dünyasına, bilinçaltındaki karmaşaya yönelme gayreti içinde oldu; edebiyatı öncelikle bir dil ve anlatım biçimi olarak ele aldı.

Vüs’at O. Bener’in ‘konuşur gibi’ yazılmış metinleri ancak okunduğunda, bir şekil sürekliliği ile birlikte bir de anlam sürekliliği kazanır. Konuşma dilini tüm doğallığıyla ve ona yoğunluk kazandırarak kullanır; hikâye ve oyunlarında toplumsal, bireysel, cinsel sorunları daha çok içsel etkileriyle ele alır. Hikâyelerinde günlük yaşamın ayrıntılarına dikkatli bir gözlemcilikle eğilir ve ruh çözümlemelerine geniş yer verir. Gündelik olaylarla bilinçaltında birikmiş yaşam parçalarını birleştirir. Bu özelliği, onun dış gerçeği yanlış yere koyduğu, hatta bozduğu ya da ele aldığı kişilerin iç dünyalarına eğilirken çözümlemelerle dış gerçek arasında tam bir uyum sağlayamadığı gerekçesiyle sık sık eleştirilmesine yol açtı.

Vüs’at O. Bener’in eserlerinde ölüm izleği önemli bir yer tutar. Bunda yazarın genç yaşta doğum sırasında kaybettiği ilk eşi ve doğumdan sonra yaşatılamayan çocuğunun da etkisi vardır. Bu evlilikten sonra başka evlilikler yapmış olsa da başka çocuğu olmadı.

Vüs’at O. Bener, üçüncü evliliğini ODTÜ’de öğretim üyesi Ayşe Hanım ile 1972 yılında yaptı.

Vüs’at O. Bener, 31 Mayıs 2005 tarihinde Ankara’da 83 yaşında ölmüştür.

Ödülleri :
1950 - Dost hikâyesiyle, New-York Herald Tribune ve Yeni İstanbul gazeteleri Dünya Hikâye Yarışması Üçüncülük Ödülü
1963 - Ihlamur Ağacı adlı oyunu ile Türk Dil Kurumu Tiyatro Armağanı
1981 - İpin Ucu oyunuyla, Abdi İpekçi Tiyatro Armağanı (Tuncer Cücenoğlu ile paylaştı),
1993 - Siyah-Beyaz adlı hikâye kitabı ile, Yunus Nadi Yayımlanmamış Öykü Ödülünü (Mehmet Zaman Saçlıoğlu ile paylaştı)
1993 - Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
Ayrıca, Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü Altın Madalyası sahibidir.
2005 - İstanbul Kitap Fuarı Onur Yazarı (Vefatı nedeniyle eşi Ayşe Bener tarafından kabul edildi.)

Eserleri :
Öykü:
1952 - Dost
1957 - Yaşamasız
1993 - Siyah-Beyaz
1997 - Mızıkalı Yürüyüş
1998 - Kara Tren
2001 - Kapan

Oyun:
1962 - Ihlamur Ağacı
1980 - İpin Ucu

Roman:
1984 - Buzul Çağının Virüsü
1991 - Bay Muannit Sahtegi'nin Notları


Kaynak:Biyografi.info