Eli Cohen

Eli Cohen’in, Yahudi olan fakir ailesi, Suriye’nin Halep şehrinden Mısır’ın İskenderiye şehirine göç ettikten birkaç ay sonra 26 Aralık 1924 tarihinde doğmuştur. Tam adı Eliahu ben Şaul Cohen’dir. Maurice Cohen, Abraham Cohen adlarında kardeşleri vardı. Çocukluğunda Musevi din medreselerinde okuyan Eli Cohen, Kahire Üniversitesi'nde aldığı mühendislik eğitimi sırasında Müslüman Kardeşler hareketi mensuplarınca taciz edilince, okulu bıraktı.
Gençliğinde, Mısırlı Yahudilerin İsrail'e göçlerine yardımcı olan gizli bir grubun içinde çalışmalar yaptı. İskenderiye merkezli “Dünya Siyonist Gençliği” isimli örgüte 1944’te üye olduktan sonra Arap ülkelerindeki Siyonizm karşıtı faaliyetlere tepki olarak, özellikle 1948’de İsrail’in devlet kurması ve Arap ülkelerine karşı zafer kazanmasıyla birlikte siyasete ilgi duydu.

1948 yılında İsrail devletinin kurulmasından bir yıl sonra Eli Cohen’in, babası ile üç kardeşi, İsrail’e göçtüler fakat kendisi İskenderiye’de kalmaya devam etti. Aynı dönemde, Mısır’dan İsrail’e kitlesel Yahudi göçünü sağlamak ve bu arada dinamik Musevi gençleri casus yapabilmek amacıyla İskenderiye’ye görevli gönderilen MOSSAD ajanı Avravam Dar, ülkede John Darling kod adıyla faaliyet göstererek ciddi bir casusluk şebekesi kurdu.

Elemanları, Kahire ve İskenderiye’deki Amerikan tesislerine yönelik sabotaj eylemleri düzenlediler. Maksat, ABD-Mısır ilişkilerini bozmaktı. 1954’te yakalanan şebeke unsurları, büyük bir infial ve sansasyon yarattı. Şebekenin içinde yer alan Eli Cohen, tutuklanıp sorguya çekildi. Ancak, kendisinin masum olduğuna dair hikâyeler uydurarak sorgucularını ikna etti ve ceza almaktan kurtuldu. Eli Cohen Bir yıl sonra Mısır’ın dışına çıkıp MOSSAD teşkilatının 131 kodlu birimine kaydoldu ve tekrar ülkeye döndü.

Mısır istihbaratının takibinde olduğundan, 26 Temmuz 1956 tarihindeki Süveyş Kanalı Krizi'nin ardından tutuklandı. Serbest bırakılınca, 1957 yılında İsrail'e yerleşen Eli Cohen, askeri istihbarata girmek istedi ancak kabul edilmedi. Daha sonra bir sigorta şirketinde dosya memuru olarak çalışmaya başladı.

Eli Cohen, çok iyi derecede İbranice, Arapça ve Fransızca bilmekte idi.

İsrail, Telaviv’de yaşayan Eli Cohen, 1960 yılında İsrail istihbarat teşkilatı Mossad tarafından ajan olarak işe alındı. Kendisine Suriyeli bir işadamı kimliği verildi ve bu kimliğinin oturması için de Güney Amerika'da Arjantin'e gönderildi. Orada Kemal Emin Taybet olarak tanındı. Sosyal hayatı sayesinde tanıştığı isimler arasında yer alan üst düzey Suriyelilerden çok kritik bilgiler topladı. Bu dönemde Suriye'nin Arjantin'deki askeri ataşesi olan ordunun en etkili isimlerinden Albay Emin el Hafız ile tanışması casusluk kariyeri açısından bir dönüm noktası oldu. Sonrasında Suriye'ye dönen Eli Cohen, Golan Tepeleri'nde görev alan Suriye askerlerinin güvenini kazandı. Bilgileri İsrail'e radyo ve gizli mektuplar vasıtasıyla ulaştıran Eli Cohen, birçok üst rütbeli Suriyeli general ile arkadaşlık kurmayı başardı.

Albay Emin el Hafız, Suriye'ye döndükten sonra Baas Partisi'ne mensup bir grup subay ile birlikte darbe yaparak, yönetimi ele geçirdi. Bunun ardından Cohen'in devlet sırlarına erişim olanağı daha da genişledi. Darbenin ardından devlet başkanı olan Albay Emin el Hafız, Cohen'i en yakın isimlerinden biri haline getirdi. Hatta bir dönem Hafız, Eli Cohen'i savunma bakanı olarak atamayı bile düşündü.

Tanıştığı kişiler aracılığıyla Suriye'nin askeri üslerine erişim olanağı elde ederken, İsrail ile en çatışmalı yerlerden biri olan Golan Tepeleri'ndeki Suriye ordusunun karargâhlarını sık sık ziyaret etme olanağı elde etti.

Eli Cohen’in ölümünden 2 yıl sonra çıkan Altı Gün Savaşı'nda bu bilgiler çok önemli rol oynadı. Özellikle Golan Tepeleri'nin ele geçmesinde onun gönderdiği bilgilerin büyük payı vardı. İsrail'in Golan Tepeleri'ni işgal etmesiyle sonuçlanan savaşın gidişatında özellikle Suriye'nin tek kademe değil, üç kademeli bir savunma hattı kurduğu yönündeki istihbaratı kritik rol oynadı. İsrail, savaş çıktığında Suriye'nin bütün saldırı planlarını biliyordu ve envanterinde bulunan mermi sayısının bilgisine kadar sahipti.

Eli Cohen, Kasım 1964'te hem yeni doğan üçüncü çocuğunu görmek hem de yeni elde ettiği belgeleri teslim etmek için İsrail'e gitti. Burada Mossad'a Suriye'ye geri dönmek istemediğini, kendini tehlikede hissettiğini söyledi. Ancak bu talebi kabul edilmedi ve son bir kez daha Suriye'ye gitmeye zorlandı. Cohen, Ocak 1965'te evinden İsrail'e istihbarat geçerken suçüstü yakalandı ve çok yoğun işkencelerden geçirildi. Çıkarıldığı askeri mahkeme tarafından casusluktan suçlu bulunarak, idam cezasına mahkûm edildi.

İsrail, Eli Cohen'in iade edilmesi için uluslararası alanda geniş çaplı bir kampanya başlatmış olmasına karşın, Suriye geri adım atmadı.

Eli Cohen, 1959 yılında Irak Yahudilerinden Nadia Majald ile evlendi. Sophie Cohen, Irit Cohen, Shai Cohen adlarında 3 çocuğu vardı.

Mossad ajanı Eli Cohen, 18 Mayıs 1965 tarihinde Suriye’nin başşehri Şam'da 41 yaşında idam edildi.

Suriye ile İsrail arasında, 2007 yılında Türkiye'nin arabuluculuğuyla ilişkilerin normalleştirilmesi için yürütülen müzakere sürecinde Eli Cohen'in naaşının iade edilmesi konusu da masaya getirildi. Ancak bir sonuç alınamadı. Eli Cohen, halen İsrail'de bir ulusal kahraman olarak kabul ediliyor.

Netflix’in 2019 yılında Eli Cohen'in öyküsünün konu edildiği The Spy adlı televizyon dizisinde başrolde Sacha Baron Cohen oynadı.

Kaynak:Biyografi.info