Ertuğrul Oğuz Fırat

Besteci, hukukçu, ressam

Ertuğrul Oğuz Fırat, çağdaş çoksesli müzik alanındaki yapıtlarının yanısıra, aynı ilerici çizgiyi yazı diline ve tuvale yansıtmış şiir, öykü, denemeler ve incelemeleri ve dört kitabı yayınlanmış bir yazar, Avrupa’da ve Türkiye’de sergiler açmış bir ressam, çok yönlü ve bir çok alanda üretken, yargıçlıktan emekliye ayrılmış bir hukukçudur.

Ertuğrul Oğuz Fırat, 1 Şubat 1923 tarihinde Malatya’da doğmuştur. Annesi Hatice Fırat ve babası Sait Fırat idi. Liseyi Malatya’da bitirdi; 1940’ta İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’ne ertesi yıl ise oradan ayrılarak aynı üniversitenin Hukuk Fakültesi’ne girdi. 1949 yılında mezun oldu.

Ertuğrul Oğuz Fırat, 1943 yılında 20. yaşına ulaşması nedeniyle annesinin almış olduğu elden düşme bir piyanoda ileride besteci olabilme amacını gerçekleştirebilmek için ilk küğ (çoksesli müzik) çalışmalarına başladı. Bu alanda akademik bir öğretim görmedi. 1944 yılında yakın arkadaşı olan Adnan Benk tarafından kendisinin keman öğretmeni bulunan Aliye Berger’in eşi Karl Berger ile tanıştırıldı. Ondan uyum (harmonie) dersleri aldı. Ancak, bu dersleri birkaç ay sürdürebildi. Daha sonrasında sesleri ezberlemek bakımından, kendini piyano üzerinde çalışmaya verdi. Çünkü Karl Berger’den ders almaya başladığı sırada klasik denilen bestecilerin hemen hemen tümüne yakınını biliyor, çağdaş bestecilerin yapıtlarıyla ilgilenmeye başlamış bulunuyordu. Düşüncesine göre, kuramsal nitelikte küğ (çoksesli müzik) öğrenimi ona fazlaca bir yarar getirmeyecek, buna karşılık küğü “sesleri” ezberlemek kendisini besteciliğe daha çabuk ulaştıracaktı.

İlk öykülerini ve şiirlerini yine 1943 yılında yazmaya başladı. Ancak; yazdıklarından kolayca doyuma ulaşmadığı için ilk öykülerinin ve ilk şiirlerinin ileriki günlerde pek çok değişik biçimini ortaya koydu.

Yine bu yıllarda içlerinde sonradan çok ünlenecek olan Turan Güneş, Turan Feyzioğlu, Necati Erkurt, Adnan Benk, Ercüment Berker, Berna Moran, Ali Yavuz Bayhan, Bülent Arel’in bulunduğu bir arkadaş topluluğu ile “iklim” adını taşıyan bir dergi çıkarmaya uğraştılar. Dergiyi aralarında topladıkları parayla çıkarabildilerse de; ancak 3 sayı sürdürebildiler. Umdukları satışa ulaşamadıkları için dergi çıkarmaya son verdiler.

Ertuğrul Oğuz Fırat’ın yayınlanan ilk yırı (konulu şiir) bu dergide yayınlanmıştır. Bir dizi olarak yayınlanması düşünülen bu yırın adı “Meyvemizin Tohumu” başlığını taşımaktaydı. Belirtilen arkadaş topluluğu içinde bulunan ve sürekli olarak İstanbul’da bulunmayan ancak; ailesini görmek için sık sık İstanbul’a geldiğinde bu topluluktaki arkadaşlarını arayıp görüşen, Ankara Konservatuvarı’nda bestecilik bölümünde eğitimini tamamlamaya çalışan Bülent Arel, konservatuvarda en yakın saydığı arkadaşı İlhan Usmanbaş’ın kendisinde görmüş olduğu İlhan Usmanbaş’ın şiirleriyle ilgilendiğini belirterek onu İstanbul’a bir gelişinde kendisiyle tanıştıracağını söylemişti. Bu tanıştırma 1947 yılının yaz ayında gerçekleşebildi. Bu tanışmadan sonra İlhan Usmanbaş’la olan ilişki giderek arkadaşlık ve dostluk aşamasına ulaşarak Ertuğrul Oğuz Fırat ve İlhan Usmanbaş arasında hemen hemen yaşamları boyunca sürecek mektuplaşma yoluyla tüm sanat alanlarındaki görüşlerini karşılaştırma yönünden düşün arkadaşlığına dönüşmüştür.

Ertuğrul Oğuz Fırat, 1948-1949 döneminde hukuk fakültesini bitirerek memleketi Malatya’ya döndü ve hemen avukatlık stajına başladı. 1950-1951 yılları arasında 33. Dönem’de yedek subaylığını Ankara’da yaptı. Yedek subaylık görevi tamamlanınca yine memleketine döndü.

İlk küğ (çoksesli müzik) yapıtını yüzlerce taslak arasından seçtiği bir yaylı çalgılar dörtlüsü olarak bitirmek için 1945 yılından 1951 yılına kadar uğraş verdi. Birçok kararsızlık, güvensizlik, zorlanma dönemlerinden geçtikten sonra 1951’de tamamlanan bu ilk küğ (çoksesli müzik) yapıtı “Dördül Fa” adını taşıyordu.

Sık sık büyük ve küçük dengeserliklere dönüştüğünden dengeserlik anlayışına yakınlıktan çok dengeserlik dışı bir yazıya ulaşacak gibi görünüyordu. Dördül Fa’nın ardından 1950-1951 yılları arasında İlhan Usmanbaş’ın heveslendirmesiyle ilk dizisel yönteme başvurduğu yapıtı Üçül No.1 Op. 2’yi ortaya koydu. Bu ilk iki yapıt kendisini yeterince doyurmadığından 1953-1954 yılları arasında dengeserlik dışı bir kuruluşu olan klarinet, keman ve piyano için “Üçlü Sonat” adını taşıyan “Op. 3” yapıtını yazdı. İlk kez bu yapıtıyla kişiliğini ve gideceği yolu belirlemiş olduğu kanısına ulaştı.

Ertuğrul Oğuz Fırat'ın piyano yapıtlarını İdil Biret ve Fazıl Say da zaman zaman seslendirdiler. Son yıllarda Ankara Devlet Konservatuarı'nın bazı öğretim görevlileri ve çalışanları Ertuğrul Oğuz Fırat'ın eserlerini değişik vesilelerle seslendirdiler, hâttâ Ertuğrul Oğuz Fırat'ın adını taşıyan bir de koro kuruldu.

1959 yılında Adalet Bakanlığı’na başvurarak yargıçlığa atanmasını istedi. Bu istek sonucu Adalet Bakanlığı avukatlıkta geçen sürelerini de göz önünde bulundurarak Ertuğrul Oğuz Fırat’ı ilk kez Reyhanlı Sorgu Yargıçlığı’na atadı. Ertuğrul Oğuz Fırat’ın yargıçlık yaşamı 1959 yılından kendi isteğiyle emekliliğini alacağı 1979 yılına kadar sırasıyla; Reyhanlı Sorgu Yargıçlığı, Alanya Ceza Yargıçlığı, Denizli Yargıçlığı, Adana Ceza Yargıçlığı’nda geçti.

Ertuğrul Oğuz Fırat, 1960 yılında annesini yitirmesi üzerine, çok sevdiği annesiyle birlikte yaşadığı günleri hep anımsamak ve göz önünde bulundurmak isteğiyle birden bire resim yapmaya başladı. 1970 yılına kadar yaptığı resimleri sergiletemedi. 1970 yılında Almanya’nın Wuppertal kentinde oturan ve o kentte bütün Almanya’da ünlü Galeri Palette’nin sahibi ile arkadaşlığı bulunan bir Alman’ın resimlerini görmesi ve onun bunların kesinlikle Avrupa’da sergilenmesi gerekeceği yolundaki düşüncesine yakınlık gösterdi. 15 tane resminin ilk kez Wuppertal’de sergilenmesinin başarılı olması sonucu, sergi aylarca sürdü. Wuppertal’deki bu sergilemeden sonra, Türkiye’de de Ertuğrul Oğuz Fırat’ın resimlerine galeriler kapılarını açtı. Ertuğrul Oğuz Fırat 1999 yılına gelinceye kadar 380 civarında resim yapmış olup bunlardan 250 kadarı özel koleksiyonlardadır. Resimlerinin büyük kısmı Türkiye, Almanya, Fransa, İngiltere, Hollanda, Belçika, ABD’deki özel koleksiyonlardadır ve bunların dışındaki tüm resimler Fırat’ın kurduğu Sanat Vakfı’nın malıdır.

Ertuğrul Oğuz Fırat, yayınlanan bazı şiirleri ve dergilerde çıkan eleştiri yazıları ve yargıç olarak kararlarında kullandığı dil nedeniyle 1964 yılında o zamanki Türk Dil Kurumu üyeliğine alındı.

Şiir ve yazılarının bir kısmı Küçük Dergi, Pazar Postası, Türk Dili, Yücel, Opus, Forum, Küğ, Eflatun, Güney, Flarmoni, Ankara Sanat ve Oluşum gibi dergilerde yayınlandı.

İlk kitabı yedi tane öyküsünün bir araya getirilmiş olduğu “Karmakarışık Öyküler Kitabı” 1995 yılında yayınlandı. İkinci kitabı yarı yarıya kendi yaşam betimiyle ilgili, yarısı ise tasarıma dayanan tüm şiirlerini de kapsayan “Seviçıra” 1997 yılında yayınlandı. Üçüncü kitabı dergilerde yayınlanmış olan, sanatla ilgili görüşlerini yansıtan eleştiri yazılarını bir araya getiren “Umursanmamış” 1999 yılında basılmıştır. Dördüncü kitabı Çağdaş Küğ (çoksesli müzik)Tarihi Üzerine İmler’in birinci cildi 1999 yılında basılmıştır. Kitabın kalan ikinci ve üçüncü ciltlerini tamamlamak için Ertuğrul Oğuz Fırat yardımcısı Zühal Selçuk aracılığıyla çalışmasını sürdürdü.

1979 yılında emekli olduktan sonra Ankara’ya yerleşen Ertuğrul Oğuz Fırat, bu kentte yaşamını sürdürdü.

Gözlerindeki Makule Dejenerasyonu (Sarı Tabaka Bozulması) nedeniyle son yıllarında yazı ve resim çalışmalarına son vermek zorunda kaldı. Buna karşılık emekli olduğu günden başlayarak çağdaş küğ ile ilgilenen tüm küğ severlere kapısını açık tutarak her hafta cumartesi günü gelenlere çağdaş küğün son örneklerini tanıtmaya çalıştı. Evinin dışındaki dünya ile ilişkisi bu toplantılara gelen küğ severlerin ilgileri ölçüsünde devam etti.

Fırat’ın birincisi 2007 yılında ikincisi 2008 yılında, üçüncüsü 2009 yılında AK Müzik Yapım Org. Tarafından yayınlanmış; birincisi “Gerçek Simge Oyun”, ikincisi “Acı Gölgelerin Rastlantısında”, üçüncüsü “Anadolu Mayası” başlığını taşıyan üç yoğunyuvarı (CD) yayınlanmıştır.

Öncü Sanatı Koruma Derneği'nin kurucusu oldu. 2013 yılında Sevda - Cenap And Müzik Vakfı'nın Onur Ödülü Altın Madalyası ile ödüllendirildi.

Ertuğrul Oğuz Fırat, 16 Ekim 2014 tarihinde Ankara’da 91 yaşında ölmüştür.

Besteleri :
Oratoryo :
•Op. 64 Atatürk, (Biçim I), (1981).
•Op. 71 Atatürk, (Biçim II) (1983-84).

Bale Ya da Sahne Müziği
•Op. 7 Cambot Ardışı, (1956).
•Op. 41 Anadolu’da Çırakman Ateşleri (I), (1970-75).
•Op. 47 Anadolu’da Çırakman Ateşleri (II), (1979).
•Op. 27 Ölümsüz Olana Ağıt, keman konçertolu kantat, (1965-67), gözden geçirme (1997).
•Op. 53 Gerçek-Simge-Oyun, (1977-78).

Şan Ve Çalgılar Topluluğu ya da Orkestra İçin
•Op. 5 Şıngırtı, tek bölümlü senfoni (No.I) (1955), gözden geçirme (1978).
•Op. 6 Zamanın Örümceği, (1955), gözden geçirme (1978).
•Op. 13 Şan ve Çalgıcılar İçin Müzik, (1957), gözden geçirme (1961).
•Op. 14 Irsal Dördül, (1957), gözden geçirme (1961).
•Op. 23 İneğe Övgü,
•Op. 25 Umursanmamış, (1966), gözden geçirme (1977).
•Op. 55 Ölümlerde Çöl-Çığlık, (1979).
•Op. 61 Dranas’ın Yırı Üzerine Şarkı, (1980).

Şan ve Piyano İçin
•Op. 18 Bağımsız Şarkılar, (1983).

Koro İçin
•Op. 43 Irsal Senfoni, (Senfoni No:2), (1970), gözden geçirme 1978.
•Op. 67 Türkiye (II), (1982).
•Op. 81 Germencik Çığırgıları, (1989).

Orkestra İçin
•Op. 16 Orkestra Konçertosu No:1, (1962-63).
•Op. 18 Anısal Kaynaklar (I), büyük konçerto, (1964).
•Op. 20 Üç Dans, (1947-65), gözden geçirme (1976).
•Op. 21 Karpuz Yiyen Eşek, tek bölümlü öykü müziği, (1965), gözden geçirme (1976).
•Op. 40 Ve Sana Işığı Sorarlar, (1960).
•Op. 45 Büyülü ve Susuz Arayışlar, (orkestra konçertosu No: 2, Biçim 1), (1968-73).
•Op. 49 Atatürk Savaşta ve Barışta, (1973).
•Op. 51 Türkiye (I), (1976-77).
•Op. 52 Küğ, (1945-77).
•Op. 57 Büyülü ve Susuz Arayışlar, (Biçim III), (1979-80).
•Op. 69 Anısal Kaynaklar (II), (1982).

Konçerto Niteliğindeki Orkestra Yapıtları
•Op. 8 Diriliş, (1956), gözden geçirme (1979).
•Op. 28 Ölümsüz Olana Ağıt, keman konçertosu No:1.
•Op. 28 Kaynak Sonunu Bekliyordu, viyola konçertosu No:1, (1967), gözden geçirme (1975).
•Op. 34 Çoğul Yalnızlık, keman konçertosu No:2, (1968), gözden geçirme (1983).
•Op. 35 Kanıtsız Günlerin Oldusu, viyola konçertosu No:2, (1968).
•Op. 46 Yitmiş Işık Çizgisi Ardından, Uyanış (Atatürk’ün anısına), piyano konçertosu No: 1, (1969-72).
•Op: 54 Bir Sevinin Devingen Dirim Düzeni, (1971-78).
•Op. 56 Korkaklığa, Sessizliğe, Ölüme Karşı Yanıttır, piyano konçertosu No:2, (1979).
•Op. 58 Yivcil Morun Seslenişi (2), (1980).
•Op. 59 Uzak ve Yakın Çağrılar (I), (1980).
•Op. 62 Dönüşümler, (1980).
•Op. 72 Anadolu Mayası (2), (1984).
•Op. 73 1+2+3+4… Sonsuz, keman konçertosu No:3, (1984), gözden geçirme (1998).
•Op. 80 Anadolu Mayası (3), (1988).
•Op. 82 Sevi Çığlıklarıyla Geçiyor, (1991-92).

Oda Müziği
•Op. 1 Yaylı Dördül No: 1, (1945-51).
•Op. 2 Üçül, (1950-51).
•Op. 3 Üçül, Sonat, (1953-54), gözden geçirme (1977).
•Op. 9 Dördül, No: 2 (Kepenek Dansları), (1948-57).
•Op. 10 Dördül No: 3, (1954-57).
•Op. 14 Irsal Dördül No: 4, (1957).
•Op. 15 Devrimci Ortamda Sazların Cumhuriyeti, (1961), gözden geçirme (1977).
•Op. 25 Umursanmamış, (üçül/dördül), üçül No: 4,.
•Op. 39 Uygar Çığlıklarla, (1968).
•Op. 42 Dördül No: 5, (1971-77).
•Op. 44 1+2+3+4… Sonsuz - Dördül No:6, (1971-78).
•Op. 60 Tohum ve Kıvılcımlar, (1980).
•Op. 63 Uyumsuzluğun Uyum Odakları, (1981).
•Op. 65 Süreklilik ve Orantı, (1981).
•Op. 66 Tükenmezlik Ardında, (1981).
•Op. 75 Bağımsız Çığırgılar Ardışı, üçül No: 5, (1985), klarinet, viyola ve piyano için.
•Op. 76 Göm Alkışlarını Geçmişin, üçül No: 6, (1985).
•Op. 78 Ağıtsal Dördül (No: 7), (1986).
•Op. 85 Azalan Işıkta, Karmakarışık. Dördül No: 8, (1995).

Keman ve Piyano İçin
•Op. 29 Yokluk Evreninde Dönüşüm, (1966-68).
•Op. 32 Ezgiler, (1954-68).
•Op. 33 Acı Gölgelerin Rastlantısıda, (1968), gözden geçirme (1983).
•Op. 74 Yivcil Morun Seslenişi (3), (1966-71).
•Op. 83 Kalabalık Beyin Sormakla Çoğalmış, (1991-92/96).

Viyola ve Piyano İçin
•Op. 11 Sonatçık, (1957-58).
•Op. 12 Küçük Parçalar, (1956-58).
Çello ve Piyano İçin
•Op. 26 Güneş Yaprakları, (1967).
•Op. 31 Usançsız Tasarlama, (1968).

Kontrbas ve Piyano İçin
•Op. 68 Nice Seslerden Sonra, (1982).

Flüt Piyano ya da Org İçin
•Op. 74 Yivcil Morun Seslenişi (3), (1991-92).
•Op. 83 Kalabalık Beyin Sormakla Çoğalmış, (1991-92).
Obua ve Piyano İçin
•Op. 48 Anadolu Güneşleri, (1963-73).
Klarnet ve Piyano İçin
•Op. 4 Eğlenceler, (1954-55).
•Op. 7 Anadolu Mayası (1), (1963), gözden geçirme (1981).
•Op. 24 Yivcil Morun Seslenişi (1), (1966).

İki Piyano İçin
•Op. 22 İki Piyano İçin Müzik, (1965).
Solo Piyano İçin
•Op. 30 Atatürk Savaşta ve Barışta, (1961-68).
•Op. 36 Yerel Ezgiler Üzerine İmgesel Danslar, (1964-69), gözden geçirme (1983).
•Op. 38 Bağımsızlık Tutkusuna Sonat, (1969).
•Op. 50 Piyano İçin Üç Parça, (1970-78).
•Op. 73 Bölünmüş Uzantı, (1968-69).
•Op. 77 Ferenç Liszt’i Anış / Öngörülü Ama Erinçsiz Bir İnsan İçin Yakarış, (1986).
•Op. 79 Cehennemde Bir Mevsim Çalınmalıdır / Piyano için Dikbaş-Özlemsel Dört Parça, (1986).
•Op. 84 Karanlığın İçyüzüne Dört Bakış, (1994).
•Op. 86 Piyano İçin Altı Bölüm, (1996-97).

Org İçin
•Op. 70 Değişmeye Artık Zaman Kalmadı, (1982).

Kitapları :
1995 - Karmaşık Öyküler Kitabı
1997 - Seviçıra
1999 - Umursanmamış
1999 - Çağdaş Küğ Tarihi İçin İmler


Kaynak:Biyografi.info