I. Abdullah

25 Mayıs 1946 – 20 Temmuz 1951 tarihleri arasında Ürdün’ün ilk kralı idi.

I. Abdullah, Şubat 1882 tarihinde Mekke, Suudi Arabistan’da doğmuştur. Tam adı Abdullah bin Hüseyin’dir. Babası Mekke Emiri Şerif Hüseyin, annesi Abdiyya bint Abdullah’dır. Irak’ın ilk kralı I. Faysal kardeşidir. Ayrıca, Ali bin Hüseyin, Prens Hasan, Prenses Fatma, Prenses Saliha, Prenses Sarra, Prens Zeyd, Hasan bin Hussein, Hussein ibn Nasser, Sherif Fawaz Sharaf adlarında kardeşleri vardı. Şimdiki Ürdün kralı Kral II. Abdullah, I. Abdullah'ın torunudur.

I. Abdullah, İstanbul'da öğrenim gördü. Bütün gençliği İstanbul'da geçmiş, hatta 1908'de İstanbul"da açılan Mebusan Meclisi"nde Hicaz milletvekili olarak bulunmuştur. 1908 yılında Jön Türk hareketine katıldı. II. Meşrutiyet'in ilanından sonra kurulan Osmanlı Meclis-i Mebusanı'na Hicaz temsilcisi olarak girdi ve aynı anda Mekke şerifliğine atandı.

I. Abdullah, Arap İsyanı sırasında 1916-1918 yıllarında Güney Cephesi Arap kumandanı olarak görev yaptı ve 10 Haziran 1916 tarihinde Osmanlı Birliği'ne yapılan Taif saldırısı neticesinde 22 Eylül 1916 tarihinde Osmanlı Birliğinin yenilmesine sebep olmuştur.

Daha sonra Medine kuşatmasına katılmış ve Güney ve Kuzey tarafından 4000 kişilik bir kuvvet ile Medine'yi kuşatmıştır. 1917 yılının başlarında, çöl'de bir Osmanlı Konvoyunu pusuya düşürerek, Bedevi kabilelerinden Osmanlı Padişahına gönderilmek istenen 20.000 pound değerindeki altına el koymuştur.

1917 Ağustosunda ise, I. Abdullah Hicaz Demir Yolu'nu sabote etmek üzere Fransız kumandan Muhammand Ould Ali Raho ile yakın işbirliği içerisine girmiştir. I. Abdullah'ın İngiliz Kumandan Arabistanlı Lawrence ile ilişkileri iyi değildi ve Lawrence Hicaz'daki zamanının çoğunu Kuzey Cephesi Arap Kumandanı I. Abdullah'ın kardeşi I. Faysal'e hizmet ederek geçiriyordu.

11 mart 1920’de İngilizler tarafından Suriye kralı ilân edilen I. Faysal, aynı yılın 25 ağustosunda Fransa Şam’ı işgal edince Fransızlar tarafından Şam’dan ayrılmak zorunda bırakıldı ve Londra’ya gitti. Tam bir sene sonra Irak’ta bir manda yönetimi kurmak isteyen İngiltere tarafından Irak kralı ilan edildi. I. Faysal 1921- 1933 yılları arasında da Irak Kralı olarak bulundu.

Fransız kuvvetleri Şam'ı ele geçirip ve kardeşi I. Faysal'ı sınır dışı ettiğinde, Abdullah kuvvetlerini Hicaz'dan Şam'a doğru kaydırdı. İngiltere başbakanı Winston Churchill I. Abdullah'ı 1921 yılında Kahire Kongresine davet etti.

I. Abdullah da 1921 yılında (Transürdün) Mavera-i Ürdün Emirliği'nin başına geçti. Önce Filistin'de görevlendirilen Yarbay Frederick Peake'dan yardım alarak, sonra da Glubb Paşa'ya örgütlettiği "Arap Lejyonu" ile Kerkük-Hayfa petrol boru hattının korunmasını sağladı.

Emir I. Faysal, Suriye'de Fransız etkisini istemiyor ve bu yolla İngiltere'den teşvik görüyordu. Ama aynı yıl Fransızların Şam'ı kuşatması, Arapların planlarını bozdu. Abdullah bin Hüseyin (I. Abdullah), Ürdün'ü ele geçirdi ve Suriye üzerine saldırma tehdidinde bulundu. Bunun üzerine İngiltere, Ürdün'de kendi mandası altında bir Arap hükümeti kurulmasına razı oldu. Kardeşi I. Faysal'a yardım etmekten vazgeçen Abdullah, Ürdün'ü içine alan bir Arap krallığı kurmak istiyordu. Bu amacını gerçekleştirmek için II. Dünya Savaşı'nda İngilizlerin yanında yer aldı. Ordusu 1941'de İngilizlerin Suriye ve Irak'ı ele geçirmesinde önemli rol oynadı. İngiltere, 25 Mayıs 1946 tarihinde Transürdün'e bağımsızlık verdi ve bir anayasa kabul edildi. 1949 yılında krallığı adı Ürdün olarak değiştirildi. 25 Mayıs 1946 Ürdün'ün resmi bağımsızlık günüdür.

Aynı yıl 1946 yılında taç giyen I. Abdullah (Abdullah bin Hüseyin) bağımsız Ürdün'ün ilk kralı oldu.

Birleşmiş Milletler 1947 yılında, ikiye ayrılan Filistin'e bir Yahudi devleti kurulması konusunda karar aldı. I. Abdullah, bu kararı onaylayan tek Arap önderi oldu. Ancak, 1948 yılında İsrail'e karşı yürütülen savaşta Ürdün ordusu, Batı Şeria'yı işgal ederek Kudüs'ü aldı. İki yıl sonra I. Abdullah, Batı Şeriya'yı Ürdün Krallığı'na kattığını ilan etti. Bu durum, Batı Şeria'da bağımsız bir Filistin Devleti kurulmasını isteyen öbür Arap ülkelerinde ve kendi ülkesinde geniş tepkilere yol açtı.

İngiltere'ye karşı yürüttüğü uzlaşmacı politika da eleştirilere neden oluyordu. Filistinli bir milliyetçi tarafından Kudüs'te öldürüldü. Yerine büyük oğlu Tallal geçti.

Evlilikleri :
1.eşi: Musbah bint Nasser (e. 1904–1951). Prenses Haya (1907–1990), I. Talal (d.26 Şubat 1909 – ö.7 Temmuz 1972), Prenses Munira (1915–1987).adlarında 3 çocuğu oldu.
2.eşi: Suzdil Khanum (e. 1913–1951). Prens Naif, Prenses Makbule adlarında 2 çocukları oldu.
3.eşi: Nahda bint Uman (e. 1949–1951)

I. Abdullah, 20 Temmuz 1951 tarihinde Kudüs’de Mescid-i Aksa'yı ziyareti esnasında cuma namazı çıkışında bir Filistinli tarafından yapılan suikast neticesinde 69 yaşında öldürüldü.

Kaynak:Biyografi.info