Mimar Kemaleddin Bey

Mimar Kemaleddin Bey, 1870'te bir bahriye subayının tek çocuğu olarak İstanbul'un Acıbadem semtinde doğmuştur. Babası Bahriye Miralaylarından Ali Bey, annesi Sadberk Hanım'dır. İlköğrenimine 1875'te İbrahim Ağa İbtidai Mektebi'nde başladı. Ortaöğrenimini 1881'de babasının görevi dolayısıyla gittikleri Girit'te devam etti. Girit’in Suda kentindeki tersanede kumandanlık dairesinde subay çocukları için açılan bir özel okulda riyaziye, coğrafya ve hıfzıssıhha gibi derslerin yanında Fransızca, Arapça eğitimi de almıştır. Sonra ailesiyle birlikte İstanbul'da döndüler ve orta öğrenimini de burada bitirdi. 1887-1891 yılları arasında Henedese-i Mülkiye okulunda (İstanbul Teknik Üniversitesi) okudu. Bu okulda okurken mühendislikten çok Sirkeci Garı'nı yapan Alman mimar August Jachmund'un mimarlık derslerine özen gösterdi ve okulu bitirince Prof. August Jachmund'un asistanı oldu. Bu görevi dört yıl yürüten Mimar Kemaleddin, bu arada okul dışında özel bürosunu açarak ilk eserlerini tasarlamaya başladı. 1895'te mimarlık eğitimini ilerletmek için devlet bursuyla Berlin'e gönderildi, Charlottenburg Technische Hochschule'de iki yıl mimarlık eğitimi gördü.
Mimar Vedat Tek ve Guilio Mongeri ile birlikte Birinci Millî Mimarlık Akımı’nın öncülerindendir.

1900’den sonra Hendese-i Mülkiye Mektebi’nde Alman mimar Jachmund’un ayrılmasıyla boşalan mimarî tasarım dersini devralır. Bir yandan da Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Nazariyât-ı Mimariye adlı bir ders verir.

1900 yılında Şehremaneti Meclîs Reisi Halil Bey'in kızı Behire Hanım'la evlendi. Evliliği pek mutlu geçmeyen mimarın ilk çocuğu Mehlika 1901'de doğmuş, bundan dört yıl sonra da ilk oğlu Sinan dünyaya gelmiştir. 1918 yılında boşanmıştır.

1909 yılında Evkaf Nezareti'nin başına atanan Kemalettin Bey, burada görevli olduğu yıllarda önemli eski yapılarının onarımlarını, beş yeni Vakıf Han, birçok türbe ve cami yaptı. Osmanlı Mimar ve Mühendis Cemiyeti'nin kurucularındandır. "Şark Demiryolları Şirketi" adına dört tren istasyonu tasarladı. (Filibe Garı, Sofya Garı, Selanik ve Edirne Garları)

57 yıllık yaşamına sığdırdığı yüzlere varan önemli mimari yapıtın yanısıra, çok sayıda Osmanlı anıt yapısını ilk kez bilimsel bir yaklaşımla restore ederek ülkemizdeki restorasyon çalışmalarına öncülük etti.

1919 yılında İngiliz yönetimine geçen Kudüs'te Mescid-i Aksa'nın onarımı için Kudüs müftüsü tarafından Kudüs'e 1922 yılında çağrıldı. Çağrıyı kabul eden Kemalettin Bey, Mescid-i Aksa Camii'nin onarımında gösterdiği başarıdan dolayı, İngiliz Kraliyet Mimarlar Akademisi'ne (RIBA) şeref üyesi olarak seçildi.

Mimar Kemaleddin Bey, Kudüs'de bulunduğu sırada 1923 yılında kısa bir süre için İstanbul'a geri döndüğünde, 1923 yılında ikinci evliliğini yaptığı Çamlıca Kız Lisesi öğretmenlerinden Sabiha Hanım’dan (Sabiha Sporel) Kudüs'de doğan ilk oğlu Kasım bir hafta sonra öldü. Daha sonra Ankara döndüklerinde ikinci oğlu İlhan Mimaroğlu (d.1926 - ö.2012) adında bir oğlu oldu.

1925'in yaz aylarında Ankara Palas'ın yapımının tamamlanması için Kudüs'ten çağrıldı, Başkent Ankara'da başka birçok yapıya da imza atan Mimar Kemalettin, 1925 yılı sonlarında Ankara Palas'ın yanı sıra, kent için genel bir kitaplık, Gazi Çiftliği için Atatürk'ün parasıyla yaptırılacak bir çiftlikevi, ve Vâkıflarca yaptırılacak yeni konutlar üzerinde çalıştı. Bunlardan konutların bir bölümü Ankara Palas'ın alt tarafında gerçekleştirilmişlerse de, kitaplık ve çiftlik evinin yapımından vazgeçilmiştir.

13 Temmuz 1927 tarihinde Ankara Palas şantiyesinde kaldığı odada geçirdiği beyin kanaması sonucu 57 yaşında öldü. Mezarı İstanbul’da Bayezid Camii bahçesindedir.

2009 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kararıyla, yirmi liralık banknotun ön yüzünde Atatürk, arka yüzünde de Mimar Kemaleddin’in illüstrasyonları vardır.

Eserlerinden bazıları :
Eyüp Anadolu Lisesi'nın inşaatı
Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi binasının inşaatı
Şemsipaşa İlköğretim Okulu'nun inşaatı
Ankara Evkaf Apartmanı inşaatı (Yapımı sırasında vefat etmiştir)
Çamlıca Kız Lisesi inşaatı
Bostancı Camii inşaatı
Bebek Camii inşaatı
Yeşilköy Camii inşaatı
Kamer Hatun Camii, Beyoğlu
Reşadiye Mektebi (günümüzde Eyüp Ortaokulu) inşaatı
Sultan Mehmet Reşat Türbesi inşaatı
Gazi Osman Paşa Türbesi inşaatı
Mahmud Şevket Paşa Türbesi inşaatı
Ahmet Cevat Paşa Türbesi inşaatı
Ali Rıza Paşa Türbesi inşaatı
Hüsnü Paşa Türbesi inşaatı
Fethiye Camii Koca Sinan Paşa Medresesi restorasyonu
Tayyare Apartmanları, Laleli
İstanbul Birinci, İkinci, Üçüncü ve Dördüncü Vakıf Hanları inşaatı
Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası inşaatı
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi kütüphanesi
Filibe Gar Binası
Edirne Gar Binası onarımı
Bandırma Haydar Çavuş Camii'nin yeniden inşası
Gazi Eğitim Enstitüsü binası inşaatı
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Müdürlüğü binası inşaatı
Vedat Tek tarafından başlatılan Ankara Palas projesinin son şeklini vererek tamamlanması
Kudüs Mescid-i Aksa restorasyonu projelendirmesi (1922-1926)

Kaynak:Biyografi.info