Nelson Mandela

Güney Afrika Cumhuriyeti'nin seçimle iktidara gelen ilk başkanı, siyaset adamı ve özgürlük savaşçısı.
Nelson Rolihlahla Mandela, 1918 doğumlu Güney Afrika Cumhuriyeti Eski Başkanı (Mayıs 1994–Haziran 1999). Güney Afrika’nın demokratik bir seçimle göreve gelen ilk devlet başkanı olan Nobel Barış Ödülü sahibi Mandela, modern politikacılar içinde en takdir edilenlerden biri.

Nelson Mandela, Transkei’de Umtata yakınlarındaki Mvezo köyünde, Xhosa dilini konuşan Thembu kabilesinde 18 Temmuz 1918’de dünyaya geldi. Babası Gadla Henry Mandela Thembu kabilesinin şefiydi ve toplamda dört karısından, dokuzu kız dördü erkek olmak üzere on üç çocuğu vardı. Mandela’nın annesi, Gadla’nın üçüncü karısı Nosekeni Fanny’di.

Rolihlahla Mandela 7 yaşındayken okula başladığında, o zamana kadar ailesinin herhangi bir okula giren ilk üyesi oldu. Öğretmeni İngiliz Amiral Horatio Nelson’dan, “Nelson” adını aldı. 9 yaşındayken babası tüberkülozdan öldü. 16 yaşında, Clarkebury Boarding Institute’a giren Nelson Mandela, Batı kültürü alanında, normalde 3 yıllık olan programı, 2 yılda bitirdi. 1937 yılında, 19 yaşındayken Healdtown’a yerleşerek Fort Beaufort College’ta eğitimine devam etti. Bu okulda koşma ve boksla ilgilenen genç Mandela daha sonra uzun yıllar meslektaşı ve dostu olacak Oliver Tambu ile tanışacağı ve işletme yönetimi (BA - Business Administration) eğitimine başlayacağı Fort Hare Üniversitesi’ne girdi. Ancak burada okurken siyasi olaylara karıştı. Öğrenci Temsil Konseyi ve polis arasındaki olaylara karıştığı ve organize ettiği gerekçesiyle okuldan uzaklaştırıldı.

Okuldan uzaklaştırılmasının ardından Transkei'den ayrılarak, Transvaal'a giden Nelson Mandela, burada bir süre madenlerde polis memurluğu görevinde bulundu. Bu sırada yarıda bıraktığı üniversite tahsiline mektupla öğretim yoluyla devam etti. 1942'de Witwaterstrand Üniversitesi’nin hukuk bölümünü bitirerek avukatlık yapmaya başladı. Ülkenin ilk siyah avukatı ünvanını aldı. 1944’de ırk ayrımına karşı yerli halkın kurduğu Afrika Ulusal Kongresi’ne (ANC - African National Congress) katıldı. 1948 yılında kongrenin Gençlik Birliği’ne sekreter ve 1950’de başkan seçildi. Böylece siyahların kurtuluş hareketinin önderlerinden birisi durumuna geldi. 1952 yılında Afrika Ulusal Kongresi Transvaal Başkanı olan Mandela, aynı yıl içinde kongrenin ulusal başkan vekili ve 1991 senesinde de kongrenin başkanı oldu. Bu arada ırkçılığa karşı silahlı mücadeleyi üstlenen ve kongrenin askeri kanadı özelliğindeki Umkonto ve Sizwe'yi (Ulusal Mızrak) kurarak onun da başkanı oldu (1961).

Ocak 1962'de kendisine destek aramak için yurt dışına çıktı ve İngiltere ile Afrika ülkelerini dolaştı. Afrika ülkeleri ve sosyalist ülkelerden silah ve para yardımı temin etti. Ülkeye dönüşünde arkadaşlarıyla birlikte, izinsiz yurtdışına çıkmak, halkı kışkırtmak, sabotajlar ve suikastlar düzenlemek iddialarıyla yargılandı. Halkın, tamamının temsil edilmediği, sadece beyazların temsil edildiği bir parlamentonun çıkardığı kanunlara uymak zorunda olmadığını savunan Mandela, 1962’de Beyaz Yönetim tarafından önce 5 yıl, 14 Haziran 1964’de de Güney Afrika Hükümeti'ni devirmek için gizli plan yaptığı gerekçesiyle ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Bu davranışıyla ırk ayrımına karşı mücadele eden Afrikalı siyahların simge ve sembolü oldu.

“Dünyanın en ünlü mahkumu” olarak anılan ve Güney Afrika, Robben Island’da 27 yıl hapiste kaldıktan sonra 1980'li yıllarda, ırkçılığa karşı mücadelenin bütün dünyada yoğunlaşması üzerine adı duyulan Nelson Mandela, 2 Şubat 1990'da Güney Afrika Cumhuriyeti Devlet Başkanı Frederik W. De Klerk’in, Afrika Ulusal Kongresi'ne konan 30 yıllık siyaset yasağını kaldırması ve af ilan etmesiyle 11 Şubat 1990'da Cape Town'daki cezaevinden çıkarak, 27 yıl sonra özgürlüğüne kavuştu. Serbest bırakıldığı zaman 71 yaşındaydı. Serbest bırakılmasına, Güney Afrika siyahlarının yanısıra birçok beyaz da sevindi.

Nelson Mandela'nın başında bulunduğu Afrika Ulusal Kongresi'nin ırk ayrımına karşı uzun yıllar süren mücadelesi, 18 Mart 1992'de sonucunu verdi; siyahlara eşit vatandaşlık hakkı tanıyan ve Devlet Başkanı De Klerk tarafından planlanan anayasa değişikliği halkoylamasıyla kabul edildi.

“Mücadele benim hayatımdır. Hayatımın sonuna kadar siyahların bağımsızlığı için mücadele edeceğim.” diyen Nelson Mandela, hapisten çıkınca demokratik bir Güney Afrika kurulması için çalıştı. Mandela, 40 yıl içinde 100’den fazla ödül aldı. Güney Afrikalılar “Özgürlük Savaşçısı” olarak kabul ettikleri Devlet Başkanı Mandela olmasaydı demokratik bir Güney Afrika’nın gerçekleşemeyeceğine inanırlar.

Siyahların eşit vatandaşlar olarak kabul edilmesinin ardından Güney Afrika Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan Mandela, 10 Mayıs 1994'te yemin ederek ülkenin ilk siyahi cumhurbaşkanı oldu.

10 Mayıs 1994'de Güney Afrika'nın ilk siyah Devlet Başkanı olan Mandela'ya, 1962’de Lenin Barış Ödülü, 1979'da Nehrü Ödülü, 1981'de Bruno Kreisky İnsan Hakları Ödülü, 1983'de UNESCO'nun Simon Bolivar Ödülü verildi. 15 Ekim 1993'te ise Frederik W. De Klerk ile beraber Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

Ancak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından kendisine verilmesi kararlaştırılan 1992 yılı Atatürk Barış Ödülü’nü “Türk hükümetine yönelik insan hakları ihlali suçlamaları” nedeniyle kabul etmedi.

Haziran 1999’da emekli olduktan sonra da insan haklarının ve sosyal hakların savunucusu olmaya devam etti.

Nelson Mandela, Güney Afrika’da, kabilesindeki büyüklerinin kendisine taktığı Madiba lakabıyla ya da birçok Güney Afrikalı’nın kullandığı gibi Mkhulu (Büyükbaba) olarak anılır.

8 Haziran 2013 gününde hastaneye kaldırılan Mandela, 5 Aralık 2013'te Güney Afrika, Johannesburg kentindeki evinde 95 yaşında hayatını kaybetmiştir.

Evlilikleri :
1.evliliği: İlk eşi Transkei bölgesinden Evelyn Ntoko Mase ile 1944 yılında evlendi, 1957 yılında boşandı. 13 yıl evli kalan çiftin üç çocukları olmuştu.
2.evliliği: İkinci eşi Winnie Madikizela ile 1957 yılında evlendi, 1996 yılında boşandı.
3.evliliği:1998 yılında 80. doğum gününde evlendiği Graça Machel ile ölene kadar devam etti.


Kaynak:Biyografi.info