Ahmet Fehim Efendi

İlk tiyatro oyuncularımızdandır.

Ahmet Fehim Efendi, 1856 tarihinde İstanbul’da Üsküdar semtinde doğmuştur. Tophane Sanayi Mektebi’nde okudu. Babası dönemin ünlü hattatlarından Abdülkadir Efendi’dir. Ahmet Fehim, babasının çalıştığı "İdare-i Mahsusa"da tornacılıkla iş hayatına başladı. Güzel Sanatlar Okulu’nda atölye şefliği yaptı.

Gedikpaşa'ya sık sık gidip tiyatro seyreden Ahmet Fehim Efendi Gedikpaşa tiyatro sanatçılarıyla tanışmış sonrasında da sahne teklifi almış. Daha sonra 1876 yılında Güllü Agop'un Gedikpaşa Tiyatrosuna girdi. Burada Güllü Agop'un yönettiği "İki Sığırlar" adlı oyunda Uşak Bonifas rolüyle oyunculuğa başladı. 1879 yılında Tomas Fasulyaciyan'ın topluluğuna katılmak üzere Bursa'ya gitti.

Burada Ahmet Vefik Paşa'nın Moliere uyarlamalarında oynayarak büyük ün kazandı. Özellikle ilk sahne dekoru uygulamasını da gerçekleştirdiği Zor Nikah’taki oyunuyla ünlendi. Ahmet Vefik Paşa'nın Kasım 1822 tarihinde valilikten azline kadar çalıştı. Ahmet Vefik Paşa'nın Moliere'den yaptığı uyarlamaların çoğunda oynadı. Bursa’daki tiyatro çalışmaları sona erince Fasulyeciyan grubuyla Filibe, Edirne, Çanakkale, Trabzon, Ordu illerini de kapsayan uzun bir Anadolu turnesine çıktı ve 1908 yılındaki II. Meşrutiyete kadar birçok turneye çıktı.

Turnenin bitiminde Ankara' da kaldı. Burada çeşitli tiyatro çalışmaları yaptı ve konserler düzenledi. İstanbul'a dönüşünde Osmanlı Komedi ve Vodvil Heyeti'ni kurdu, bir süre sonra Mardiros Mınakyan'ın Osmanlı Dram Kumpanyası'na katıldı. II. Meşrutiyet'ten sonra çeşitli tiyatro toplulukları kurarak Anadolu turnelerine çıktı.

Meşrutiyet'in ilk günlerinde Şemseddin Sami Frasheri'nin Besa, Namık Kemal'in Vatan yahut Silistre oyunlarını sahneye koydu ve yönetti.

İstanbul'da Mardiros Mınakyan ve Holas ile çalıştı. Meşrutiyetten sonra bir ara Rıza Şamako'yla birlikte çalışarak, Andre Antoine'ın 1914 yılında "Darülbedayi" düzenlemesi sırasında öğretmenliğe atandı. 1919 yılında "Malul Gaziler Cemiyeti" sinema kolu kurulunca, Ahmet Fehim Efendi bu kolun sanat danışmanlığına ve yönetmenliğine atandı ve aynı yıl bu görevine başladı. Fakat bir müddet sonra tiyatro ve sinemadan ayrılarak anılarını kaleme almakla uğraştı.

1919'da Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Mürebbiye filmini yönetti ve başrolünde oynadı. O dönemde Müslüman kadınların oyunculuk yapması yasak olduğundan, filmde Beyaz Rus kadınlar rol alır. Nijat Özön’ün “işgale sessiz karşı koyma” olarak nitelendirdiği film, işgal kuvvetlerince yasaklanır. İlk sansürlenen Türk filmi olarak sinema tarihimize geçer. Aynı yıl Darülbedayi’de sahnelenen Binnaz oyununu beyazperdeye taşıdı ve Binnaz filminde yönetmenlik yaptı. Film, büyük bir ticari başarı yakalar ve yurtdışında da gösterilir.

Düzenlediği turnelerle tiyatro sanatının Anadolu’da tanınmasına ve yaygınlaşmasına öncülük eden tiyatro ve sinema sanatçısı, yönetmen Ahmet Fehim Efendi 1926 yılında jübilesini yaptı.

Ahmet Fehim Efendi’nin karikatürist Münif Fehim Özarman (d.1899-ö. 1983) adında oğlu vardı.

Ahmet Fehim Efendi, 2 Ağustos 1930 tarihinde İstanbul’da 74 yaşında ölmüştür. Mezarı Büyükada’dadır.

1926'da Vakit gazetesinde yayımlanan anıları 1977'de Ahmet Fehim Bey'in Hatıraları adıyla kitaplaştırıldı.

Filmleri :
Yönetmen :
1919 - Binnaz (Sinema Filmi)
1919 - Mürebbiye (Sinema Filmi)

Senaryo :
1919 - Mürebbiye (Sinema Filmi)

Oyuncu :
1918 - Himmet Ağa'nın İzdivacı (Sinema Filmi)
1919 - Mürebbiye (Behri Efendi) (Sinema Filmi)


Kaynak:Biyografi.info