Birsen Kaya

Birsen Kaya, Bilge Olgaç ve Cahide Sonku ile beraber Türkiye'nin ilk kadın yönetmenlerinden biridir.

Türk Sineması’nda ilklere imza atan yönetmen Birsen Kaya, sinemamızın en fazla film çeken kadın yönetmeni ünvanına sahip. Sinema kariyeri boyunca 15 filme yönetmen olarak imza atan Birsen Kaya reel hikâyelerin ilgisini çektiğini, aşk hikâyelerinden çok avantür filmler çekmeyi sevdiğini söylemiştir.

Birsen Kaya, 1943 yılında İstanbul’da doğmuştur. ise eğitimini tamamladıktan sonra 1963 yılında Artist dergisinde sinema muhabiri olarak gazetecilik kariyerine başladı. Bu dönemde Vedat Türkali, Ülkü Erakalın, Agah Özgüç gibi isimlerle bir arada çalışma imkânı buldu, röportaj için gittiği Halit Refiğ’den asistanlık teklifi aldı.

Birsen Kaya’nın asistanlık yaptığı ilk film Halit Refiğ’in 1964 yılında çektiği, senaryosunu Turgut Özakman'in yazdığı Orhan Kemal'in romanından uyarlanan ve başrollerinde Tanju Gürsu, Filiz Akın, Özden Çelik, Pervin Par ve Cüneyt Arkın’ın oynadığı “Gurbet Kuşları” adlı filmidir. Birsen Kaya, “Gurbet Kuşları”ndan sonra 200’e yakın filmde reji asistanlığı yaptı, bu filmlerden biri de Yılmaz Güney‘in 1974 yılında yaptığı “Arkadaş” filmidir.

1970 yılında yönetmen Nazmi Özer'in rahatsızlanarak başrollerinde Engin Çağlar, Hülya Darcan, Mine Soley’in oynadığı 'Kanlı Kader' filmini yarıda bırakması üzerine, Birsen Kaya bu filmi tamamlayarak yönetmenliğe başladı. Birsen Kaya, Bu dönemde Ufuk Film adlı bir yapım şirketi kurdu. Yapımcılık konusunda çok başarılı olmadığını kabul eden Birsen Kaya, ekonomik gerekçeler sebebiyle bir süre sonra şirketini kapatmak zorunda kaldı.

Senaryolarının çoğunu kendisi yazan Birsen Kaya 1971 yılında “Genelevde Kirli Evler” filmini çekerek ilk erotik filmlerden birine imza attı. Yine senaryosunu kaleme aldığı 4 filmlik “Dadaş Rıfat” serisi geniş yankı buldu. Avantür filmler için senaryolar yazdı. Yılmaz Köksal’ın kariyerinde bir dönüm noktası olan western tarzındaki 1970 yılında yazdığı “Çeko”nun senaryosu bunlar arasında en dikkat çekenlerden birisidir.

Avantür filmlerin en revaçta olduğu dönemde 'Killing' gibi çizgi roman kahramanlarını sinemaya uyarladı. “Killing Ölüm Saçıyor” (1971), “Vur Kır Geç” (1972) ve “Hedefte Beş Adam” (1972) gibi filmlerle Yeşilçam’ın aranan yönetmenlerinden biri oldu.

Yönetmenliğini üstlendiği filmler arasında “İntikam Derler Adıma” (1970), “Sevimli Serseri” (1970), “Sana Allah Acısın” (1970), “Aşk olsun” (1971), “Kanunsuz Yaşayanlar “(1971), “Kirli Eller “(1971), “Bitirim Kemal” (1972) ve “Şeftalisi Ala Benziyor” (1975) filmlerini sayabiliriz.

Toplam 15 filmin yönetmenliğini ve bunlardan 11'inin senaristliğini üstlenen Birsen Kaya, 1970'li yıllarda televizyonun yaygınlaşmasıyla gerileme dönemine giren sinemayı 1979 yılında bıraktı.

Birsen Kaya, filmleriyle festivallere hiç katılmamış, hiçbir festivalde bir filmi gösterilmemiş, hiçbir festivalde jüri üyesi olmamış. Sadece 2013 yılında 2. Bursa Kadın Filmleri Festivali’nde Cahide Sonku Yönetmen Onur Ödülü, 2020 yılında 39. İstanbul Film Festivali’nde Sinema Onur Ödülü ve 2023 yılında 30. Adana Altın Koza Film Festivali’nde Emek Ödülü verildi.

Birsen Kaya, 1979 yılında yönetmenliği bırakarak ev hanımı oldu ve Adanalı İsmail Zorel ile evlenerek Adana'ya yerleşti.

Birsen Kaya yakalandığı göğüs kanseri hastalığını yendi, beyin tümörü, kansızlık ve guatr hastalığıyla uzun süre mücadele etti ve 30 Ocak 2024 tarihinde İstanbul’da 81 yaşında ölmüştür.

Filmleri ve Dizileri :
Yönetmen :
1975 - Şeftalisi Ala Benziyor
1975 - 24 Ayardayım
1975 - Dadaş Rıfat Geliyor
1974 - Dadaş Rıfat
1972 - Bitirim Kemal
1972 - Hedefte Beş Adam
1972 - Vur Kır Geç
1971 - Aşkolsun
1971 - Kanunsuz Yaşayanlar
1971 - Killing Ölüm Saçıyor
1971 - Kirli Eller
1970 - İntikam Derler Adıma
1970 - Sevimli Serseri
1970 - Sana Allah Acısın
1970 - İntikam Derler Adıma

Yapımcı :
1970 - Kanlı Kader
1971 - Kanunsuz Yaşayanlar
1971 - Kirli Eller
1972 - Vur Kır Geç

Senarist :
1970 - Kanlı Kader
1970 - İntikam Derler Adıma
1971 - Killing Ölüm Saçıyor
1971 - Aşkolsun
1971 - Kanunsuz Yaşayanlar
1971 - Kirli Eller
1972 - Bitirim Kemal
1972 - Hedefte Beş Adam
1972 - Vur Kır Geç
1974 - Dadaş Rıfat
1975 - Şeftalisi Ala Benziyor
1975 - 24 Ayardayım


Kaynak:Biyografi.info