I. Mehmet

Beşinci Osmanlı padişahı. Erdem sahibi kişilere verilen Çelebi ünvanını almış olan I. Mehmet, kardeşlerinin isyanlarını bastırarak, hükümdar olmuştur. Yeni kurulmuş olan Osmanlı Devleti'nin fiilen parçalanmasına sebep olan Fetret Dönemi'nden sonra tahta çıkmıştır. Bu nedenle I. Mehmet için “İkinci kurucu” da denmektedir. Ankara Savaşı'ndan sonra kaybedilen yerleri yeniden Osmanlı topraklarına katmış, padişahlığı döneminde birçok medrese, imaret ve türbe yaptırmıştır. Bursa'daki Yeşilcami medresesi, Edirne'deki Eski Cami ve Amasya'daki Şehzade Türbesi bunlardan birkaçıdır.
1389 yılında Edirne'de dünyaya geldi. Yıldırım Bayezid'in ve Devlet Hatun'un oğluydu. Bursa Sarayı'nda eğitim aldı. 1391 yılında henüz 12 yaşındayken Amasya Sancakbeyi olan I. Mehmet, 1402'de Ankara Savaşı'na da katıldı. Savaşın kaybedilmesi üzerine Timur ve ordusu, her yeri yağmalayarak ve yakıp yıkarak Anadolu’dan çekilmişti. Bayezid'in oğulları arasında padişahlık kavgaları da bu dönemde başladı ve Süleyman Çelebi Edirne’de; Çelebi Mehmet Amasya’da ve İsa Çelebi Balıkesir ve Bursa yöresinde hükümdarlığını ilân etti. I. Mehmet, Canik, Tokat, Niksar ve Sivas yörelerini ele geçirdikten sonra Süleyman Çelebi Bizans İmparatoru Manuel Paleologos'la İstanbul Antlaşması'nı imzaladı. Anlaşmaya göre, Ege sahil bölgesi ile Varna’ya kadar uzanan Karadeniz sahil bölgesi Bizans İmparatoru’na bırakıldı. Çelebi Mehmet, Bursa yöresinde bulunan kardeşi İsa'ya haber gönderip Anadolu'yu aralarında bölüşmeyi önerdi ancak İsa Çelebi kabul etmedi. İki kardeş arasında başlayan çatışmalar savaşa dönüştü ve Çelebi Mehmet Ulubat'ta kardeşini mağlup etti.

Ulubat Savaşı sonrasında Bursa ve Balıkesir bölgesini ele geçiren Çelebi Mehmet, Bursa'da hükümdarlığını ilan etti. Ancak Süleyman Çelebi'nin kuvvetleriyle birlikte Bursa’ya gelmesi ve şehri ele geçirmesi uzun sürmeyecekti. Bir süre sonra Aydınoğlu, Menteşe ve Germiyan beylerini egemenliği altına alan Çelebi Mehmet durumunu iyice güçlendirmişti. İsa Çelebi'nin öldürülmesinden sonra Anadolu'da yalnız kalan I. Mehmet, Süleyman Çelebi için tehdit unsuruydu. Bu yüzden 1405'te Edirne'den Anadolu'ya geçti. I. Mehmet, ağabeyinin Edirne'ye geri dönmesini sağlamak amacıyla 1409 yılında Musa Çelebi'yi Rumeli'ye gönderdi. Bunun üzerine Edirne'deki hakimiyetini kaybetmemek için Rumeli'ye geri dönen Süleyman Çelebi'nin yokluğundan istifade eden I. Mehmet Bursa'ya girerek yönetimi yeniden ele geçirdi. Edirne'de hükümdarlığını ilan eden kardeşi Musa'yı Çamurlu Derbent'deki savaşta mağlup eden ve öldürten I. Mehmet tahta çıkarak 1402-1413 yılları arasında süren Fetret Devri'ne son vermiş oldu.

1414 yılında Karamanoğlu beyliği tarafından kışkırtılan Aydınoğlu Cüneyt Bey isyan çıkardı. Ancak üzerine asker gönderen I. Mehmet'ten af dilemesine rağmen Aydın, Osmanlı topraklarına katıldı. Bir yıl sonra çıktığı Karaman seferinde Konya'yı ele geçiren I. Mehmet, Karamanoğlu Mehmet Bey'le yaptığı anlaşma sonucunda Akşehir ve Ilgın'ı dostu Germiyanoğlu Yakup Bey'e verdi.

Çelebi Mehmet, bu faaliyetlerden sonra yeniden Rumeli'ye yöneldi ve Osmanlılara karşı düşmanca davranışlar sergileyen Eflak Beyliği'nin üzerine gitti. Bunun sonucunda da Eflaklılar vergiye bağlandı. 1416 yılında ise babası Yıldırım Bayezid zamanında kurulan fakat pek güçlü olmayan deniz kuvvetlerini güçlendirdi. O dönemde ayrıca Venediklilerle ilk deniz savaşları yapıldı.

I. Mehmet Anadolu ve Rumeli'deki birliği sağladı ancak iki önemli isyanla uğraşmak zorunda kalacaktı. Bunlardan biri 1420'de Torlak Kemal ve Börklüce Mustafa gibi yakın arkadaşlarıyla birlikte İznik'te kurduğu, İslam dinine aykırı bir tarikatla Anadolu ve Rumeli'de fikirlerini yaymaya başlayan Şeyh Bedrettin'di. İzmir ve Manisa'da ayaklanan Şeyh Bedrettin ve arkadaşları I. Mehmet tarafından yakalattırıldı ve ayaklanma bastırıldı.

İkinci isyan, I. Mehmet'in kardeşi Mustafa Çelebi tarafından çıkarıldı. Saltanat iddiasında bulunan ve Osmanlı tahtında hak iddia eden Mustafa Çelebi bu düşünceleri yüzünden Düzmece Mustafa olarak adlandırılıyordu. Ancak ayaklanması başarılı olmayınca Bizans'a sığındı ve I. Mehmet onu para karşılığında hapsettirdi.

1420'de I. Mehmet Bursa'da Yeşilcami'yi yaptırdı ve Ankara Savaşı'ndan sonra Bizans'a geçen Hereke, Gebze, Darıca, Kartal ve Pendik'i yeniden Osmanlı topraklarına kattı.

I. Mehmet 1421 yılında Gelibolu üzerinden Edirne'ye geldiğinde rahatsızlandı. Felç geçiren Çelebi, Limni adasında tutsak olan kardeşi Mustafa Çelebi'nin kendisinin yerine tahta geçmesini istemiyordu. Bu yüzden eğer ölecek olursa oğlu Murat Amasya'dan gelene kadar ölümünün gizli tutulmasını vasiyet etti. Ancak I. Mehmet, 26 Mayıs 1421 tarihinde hayata gözlerini yumdu. Ölümü büyük bir dikkatle gizlendi ancak Bizanslı Leontarius 40 gün sonra Mehmet'in öldüğü haberini aldı. Böylece sultanın ölümü Murat'ın Bursa'ya gelişine kadar gizlenmiş oldu.

Bursa'daki Yeşil Türbe'ye defnedilen I. Mehmet'ten sonra tahta oğlu II. Murat geçti.

I. Mehmet, azimli, sabırlı ve erdemli kişiliğiyle tanınıyordu. Hükümdarlığı boyunca tebaasına her zaman adaletle yaklaşmıştı ve saygı uyandırıyordu.

Kaynak:Biyografi.info