Kılıç Ali Paşa

Osmanlı donanmasının en başarılı ve güçlü komutanlarından biri olarak kabul edilen Kılıç Ali Paşa, İtalyan asıllı olup, gerçek adı “Giovanni Dionigi Galeni”dir.

Kılıç Ali Paşa, 1500 yılında İtalya’da Kalabriya bölgesi Le Castella köyünde bir balıkçının oğlu olarak doğmuştur. Asıl adı Giovanni Dionigi Galeni’dır. Gençlik döneminde papaz olmak üzere Napoli'ye giderken Berberi korsanlarından Ali Ahmet Reis tarafından tutsak alındı. Uzun süre kadırgalarda forsalık yaptı. Daha sonra müslüman olarak özgürlüğünü kazandı ve Ali adını aldı. Korsanlık yapmaya başladı. Arap olmayan korsanlara verilen Uluç namı ile de anılmaya başlandı.

Uluç Ali ya da Uluç Ali Reis olarak da bilinen Kılıç Ali Paşa, 28 Ekim 1571 - 21 Haziran 1587 tarihleri arasında 16 yıl kaptan-ı derya olarak görev yapmış Osmanlı denizcisidir.

1548 yılında Turgut Reis ile çalışmaya başladı. 1550 yılında Tunus'ta Akdeniz kıyısında Mehdiye kalesinin savunmasında ve 1551 yılında Cerbe'ye yönelik akında yeraldı. Turgut Reis'in yanında 1551 yılında Trablus'un fethinde bulundu ve Napoli ile Sicilya harekâtlarına katıldı. Turgut Reis ile birlikte 1551 yılında İstanbul'a geldi. Kendisine reis olarak tersanede görev verildi. 1560 yılında Piyale Paşa komutasında Cerbe Seferi için Akdeniz'e açılan donanmada yer aldı. 1565 yılında Malta Kuşatmasına katıldı. Bu seferin ardından İzmir sancakbeyi oldu. 1568 yılında Cezayir beylerbeyliğine getirildi.

Kılıç Ali Paşa, 1570 Temmuz ayında 19 kalyete filosuyla Kıbrıs'a çıkarma yapan Osmanlı donanmasını takviye amacıyla Cezayir'den Doğu Akdeniz'e yola alırken karşılaştığı Malta filosunu 15 Temmuz 1570 tarihinde Gozo ve Sicilya arasındaki muharebede yenilgiye uğrattı. Ardından Kıbrıs'ın fethinde bulunduktan sonra 20 gemi ile Osmanlı donanmasına katıldı. Fetihin ardından Pertev Paşa ve Ali Paşa ile Rodos'a geçti ve Girit sahillerini vurdu.

Kılıç Ali Paşa (Uluç Ali Paşa), 7 Ekim 1571 tarihinde yapılan İnebahtı Deniz Muharebesinde, Andrea Doria komutasındaki Haçlı ordusunun filosu ile savaştı. İnebahtı körfezinde yapılan savaşta Uluç Ali Paşa sol kanada komuta etti. Bir gün süren savaş Osmanlı donanmasının yenilgisiyle son buldu. Savaş sırasında Uluç Ali Paşa düşmanın sol kanadını bozmuş ve Malta şövalyelerinin kaptan gemisini ele geçirmiştir. Savaşın ardından yarısı kendi filosundan, öbür yarısı ise dönüş yolunda doğu Akdeniz limanlarından topladığı Osmanlı kadırgalarından oluşan 80 gemiyle İstanbul'a vardı.

Bu deniz savaşı kaybedilse de Uluç Ali Paşa, bu başarısından sonra Kaptan-ı Deryalığa getirildi ve padişah II. Selim Uluç Ali'nin adını Kılıç Ali olarak değiştirdi. Bundan sonra "Kılıç Ali Paşa" diye anıldı. Bu savaştan sonra Osmanlı Sadrazamı Sokollu Mehmed Paşa, Kılıç Ali Paşa’dan yeni bir donanma hazırlamasını istedi. 1571-1572 kışı boyunca Osmanlı tersanelerinde altı ay içerisinde 150 Kadırga inşa edilerek Osmanlı donanması yine eski haline getirilmiştir. 1572 ilkbaharında 250 kadırga ve 300 civarında gönüllü reisin çektiri gemilerinden oluşan yeni Osmanlı Donanması 13 Haziran 1572'de Akdeniz'e açıldı ve güç gösterisi yaptı.

1572 Şubat'ında Tunus Eyaleti de Kılıç Ali Paşa'nın idaresine verildi. 1572 yazında Osmanlı Donanması Koron ve Navarin açıklarında Venedik donanmasını sindirmeyi başardı ve 1572 Eylül'ünde İstanbul’a döndü. Bu güç gösterisinin ardından Venedik Cumhuriyeti barışa meyletti ve 1572-1573 kışı boyunca süren müzakereler sonucunda 7 Mart 1573 tarihinde imzalanan antlaşmayla 1570-1573 Osmanlı-Venedik Savaşı sona erdi ve taraflar 1645'e kadar 72 yıllık bir barış dönemine girdiler.

Bundan sonra Kılıç Ali Paşa'nın hedefi Osmanlıların 1515'ten beri kesintisiz savaş halinde bulunduğu ve son Osmanlı-Venedik Savaşı'nda da Venedik Cumhuriyeti'yle müttefik olan İspanya Krallığı ve bağlaşıkları oldu. Bu çerçevede 1573 Mayıs'ında Piyale Paşa'yla birlikte yeniden Akdeniz’e açılan Osmanlı Donanması, İspanya Krallığı'na bağlı Napoli Krallığı'nın Pulya kıyısına çıkarma yaptı, ardından ise Reggio Calabria Kalesini ele geçirerek pek çok esir ve ganimetle İstanbul’a 1 Kasım 1573 tarihinde döndü.

Bununla birlikte, İspanya Krallığı eşzamanlı olarak harekete geçerek 10 Ekim 1573'te Tunus'u ele geçirerek burada 8.000 askerlik garnizon bıraktı ve İspanya'ya bağlı Hafsî hânedanı adına tahta VI. Mevlây Muhammed’i geçirdi. Tunus Beylerbeyi Haydar Paşa ise Kayrevan'a çekildi. Bunun üzerine Osmanlı İmparatorluğu'nun 1574 yılındaki hedefi Tunus oldu. Kılıç Ali Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması Mayıs ayında Koca Sinan Paşa komutasındaki birliklerle birlikte Akdeniz'e açıldı. İtalya ve Sicilya kıyılarını vurduktan sonra 12 Temmuz-13 Eylül arasındaki kuşatma ve harekât sonucunda Tunus'u yeniden ele geçirdi. Tunus; Cezayir ve Trablusgarp'ın ardından Berberi kıyılarındaki üçüncü Osmanlı eyaleti oldu.

Tunus'un Fethi Osmanlı İmparatorluğu ile İspanya Krallığı arasında yaklaşık 60 yıldır süren savaşın son büyük çarpışması oldu. 1576 yılından itibaren doğusundaki Safevî Devleti'ndeki gelişmelere odaklanmak isteyen Osmanlılar ile Hollanda ve İngiltere'yle mücadelelerine yoğunlaşmak isteyen İspanyollar 1577 yılında müzakerelere girişerek tarihlerinde ilk kez mütareke imzaladılar.

1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nın başlamasının ardından, Osmanlı ordusunun 1578 yılında Gürcistan'ın tamamını ele geçirmesini müteakip, 1579 yılında Kılıç Ali Paşa komutasındaki 60 parçalık Osmanlı Donanması Gürcistan sahillerine geçerek Rioni Nehri deltasına çıkarma yaparak, aynı bölgede bulunan Osmanlı askerlerinin de katkısıyla, Faş Kalesi'ni (Poti) inşa etti (26 Temmuz 1579). Ardından Şirvan ve Gürcistan'a erzak göndermek için bir Faş Kaptanlığı kuruldu.

1583 yılında Mısır'da ortaya çıkan karışıklığı bastırmakla görevli Vezir İbrâhim Paşa komutasındaki birlikleri İskenderiye'ye Kılıç Ali Paşa nakletti.

1584 yılında ise Osmanlı İmparatorluğu'nun (azledildikten sonra) isyan eden Kırım Hanı II. Mehmed Giray'ı cezalandırmak, Kırım Hanlığı'nda hakimiyetini tesis etmek ve yeni Han II. İslam Giray'ı tahta çıkarmak amacıyla düzenlediği iki askerî harekâtta Kılıç Ali Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması Kefe'ye iki kez çıkarma yaptı.

Kılıç Ali Paşa, Selime Hatun ile evli idi ve hiç çocukları olmadı.

Kılıç Ali Paşa, 25 Haziran 1587 tarihinde İstanbul’da 87 yaşında ölmüştür. Kılıç Ali Paşa, Mimar Sinan'a yaptırdığı Kılıç Ali Paşa Camii'ne defnedildi.

Kılıç Ali Paşa, ayrıca 1578-1583 tarihleri arasında Mimar Sinan’a Tophane’de, Leventlere hizmet vermesi amacıyla görkemli bir hamam yaptırmıştır.

Kaynak:Biyografi.info