Piyale Paşa

Piyale Paşa, Sultan Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim döneminde 14 yıl kaptan-ı derya görevinde bulundu.

Piyale Paşa, 1515 yılında Viganj, Hırvatistan’da doğmuştur. Babası sonradan Müslüman olarak Abdurrahman ismini alan bir Hırvat idi. 29 Ağustos 1526 tarihinde yapılan Mohaç Muharebesi'ndan sonra Macaristan'dan devşirilen bir çocuk olan Piyale Paşa, daha çocukken Enderun'a getirilip burada eğitilmiştir. 1547 yılında Kapıcıbaşı olarak saraydan çıktıktan sonra bir süre Gelibolu Sancakbeyliği görevinde bulundu. Kırklı yaşlarda Bahriye Beylerbeyliğine yükseltilerek Kaptan-ı Derya unvanını aldı.

Piyale Paşa, 21 Aralık 1553 tarihinde ölen Osmanlı Donanması'nın kaptan-ı deryası Sinan Paşa’nın yerine kaptan-ı derya yapıldı. 1567 yılına kadar kaptan-ı derya görevini yaptı. Bu görevde iken 1555 ilkbaharında emrinde olan 60 parça gemiden oluşan bir filo ile ve Turgut Reis'le birlikte Fransa'ya yardıma görevlendirildi. Bu seferde, verilen görevler yerine getirildi. 1556 ilkbaharında Cezayir'de Akdeniz kıyısında bir şehir olan Oran'a hücum etti ama şehrin İspanyol valisi Kont Alcaudete, Fas Sultanı Mohammed es-Şeyh ile ittifak yaptı ve Piyale Paşa kaleyi ele geçiremedi.

1557 yılında yine Turgut Reis ile birlikte Tunus'ta Bizerte'ye bir akın tertip etti ve bu şehir Osmanlılar eline geçti. 1558 yılında Majorca'ya bir akın düzenledi ve bu Balear Adalarını eline geçirdi. Bu başarılarından dolayı Kanuni Sultan Süleyman tarafından Cezayir Beylerbeyi payesi verildi. 1558 yılında Turgut Reis'in donanmasıyla birleşerek Sakız ve Cerbe Adasını ele geçirdi. İspanya, İtalya ve Fransa sahillerinde 67 kadar küçük adayı ele geçirmiştir. İspanya Kralı II. Felipe'nin donanmalarını zayıflatmış ve ünlü kumandanlarını esir almıştır.

Osmanlı donanmasının bu başarılarının karşısında İspanya, Papalık Devleti, Malta, Napoli Krallığı, Cenova Cumhuriyeti ve Floransa Cumhuriyeti büyük bir ittifak kurarak Osmanlının hakimiyetindeki Cerbe adasına hücum ettiler ve bu adayı ellerine geçirdiler. Piyale Paşa ve Turgut Reis bu müttefikler donanması ile 9-14 Mayıs 1560 tarihinde Tunus'un Cerbe adası açıklarında Cerbe Deniz Muharebesi'ne giriştiler. Piyale Paşa kumandasındaki Osmanlı Donanması, İspanyol kuvvetlerinin başını çektiği Haçlı Donanmasını yenilgiye uğrattı. Cerbe adası da tekrar Osmanlılar eline geri geçti. Savaş sonunda başta Don Alvaro de Sande olmak üzere komutanların çoğu Osmanlı’ya esir düştü. Ancak bu esirler iki yıl sonra yapılacak barış neticesinde serbest bırakıldı.

Piyale Paşa, bu görkemli seferden İstanbul’a döndükten sonra 1562 yılında II. Selim'in kızı Gevherhan Sultan ile evlendi. 7 oğlu ve 4 kızı vardı.

Piyale Paşa, 1564 yılında İspanya'ya ait olan "Peron de Velz" adasını ele geçirdi. 1565 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın kızı olan Mihrimah Sultan'ın 107 yaşındaki sütannesinin de aralarında bulunduğu hacca gitmekte olan Osmanlı bandıralı bir kalyon Malta şövalyeleri tarafından kaçırılıp Malta adasına götürüldü. Bunun üzerine Piyale Paşa, Turgut Reis ile birlikte Malta adasını kuşattı. Fakat Turgut Reis'in çatışmalarda vurulması üzerine geri dönmek zorunda kaldı.

1566 yılında 70 kadırga ile Ceneviz idaresindeki Sakız adasını fethetti. Ardından İtalya kıyılarını yağmalayıp İstanbul’a döndü. Piyale Paşa, 1568 yılında Kubbe Vezirliğine getirilerek, Osmanlı tarihinde vezirlik rütbesini alan ilk denizci oldu ve donanmaya Kıbrıs Seferinde vezir olarak komuta etti. 1568 yılında kaptan-i deryalık görevi yanında üçüncü vezir oldu. Sonra Lala Mustafa Paşa serdarlığı altında 1570 yılında Venedikliler’in elindeki Kıbrıs adasını almak üzere gönderildi. Başkomutan (Serdar-ı Ekrem) Lala Mustafa Paşa’ya, 180 kadırga, 10 mavna ve 170 küçük deniz aracından oluşan 360 parça gemiyle 60 bin kara askerini Kıbrıs sahillerine çıkarmak suretiyle büyük hizmetleri oldu. Buradaki başarısından dolayı ikinci vezir payesi verildi

İnebahtı yenilgisi sonrası başlayan gemi inşa seferberliği sırasında İzmit’te kadırga yaptırmaya teşebbüs etti. Kılıç Ali Paşa ile birlikte donanma hazırlığı yürüten ve tekrar donanma serdarlığına getirilen Piyale Paşa, Mayıs 1573 tarihinde bir kez daha Akdeniz’e açıldı. Kasım ayında İstanbul’a döndüğü seferde Kalabria Kalesi’ni ele geçirip, pek çok esir ve ganimet topladı.

Piyale Paşa, 21 Ocak 1578 tarihinde İstanbul’da idrar yollarındaki rahatsızlık sebebiyle 63 yaşında ölmüştür. Cenazesi İstanbul’da Kasımpaşa Büyük Piyale Paşa Camii'nin yanındaki türbesine gömülmüştür.

Birçok hayrat yaptıran Piyale Paşa’nın Kasımpaşa’da kendi adını taşıyan iki camisi, Eyüp’te bir mescidi, Mahmutpaşa’da hanı, sebil ve sıbyan mektebi, Kilitbahir’de camisi, Sakız Adası’nda camisi, hanı, hamamı ve çeşmesi olduğu bilinir. Ayrıca Üsküdar’da da kendi adıyla anılan bir bahçesi vardır.

Kaynak:Biyografi.info