Özdemir Nutku

Özdemir Nutku, 12 Ocak 1931 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. 1942 yılında Robert Kolejine girmiş ve hazırlık sınıfları ile beraber sekiz yıl orta eğitimin ardından 1950 yılında B.A. derecesi ile mezun olmuştur. Okulun Temsil kolunda amatör olarak çeşitli roller oynayan Özdemir Nutku, 1946 yılında Kadıköy Süreyya Sinemasında sahnelenen Franz Lehar'ın Tarla Kuşu operetinde ilk kez profesyonel oldu.

Özdemir Nutku, 7 yaşında piyanoya başlamış ve 1949 yılında ilk ve son klasik piyano konserini verdikten sonra 50'li yıllarda bir caz kuarteti kurarak caz piyanisti olarak tanınmıştır.

1950 yılında ailesi ile Ankara'ya taşındıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk fakültesine bir yıl devam etmiş, 1952 yılında aynı Üniversitenin Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsüne yazılmıştır. 1950 yılında da ilk şiir kitabı Eller yayımlanmıştır.

1956 yılında Üniversiteden mezun olan Özdemir Nutku, aynı yıl bir bursla Almanya'ya gitmiş ve Göttingen kentindeki Georg-August Üniversitesi, tiyatro bölümüne alındı. Burada Göttingen Devlet Tiyatrosu Sanat Yönetmeni Heinz Hilpert'in üç yıl boyunca asistanlığını yaptı. Almanya'daki çeşitli özel tiyatrolarda oyunlar sahneye koydu. 1959 yılında da mezun olarak Türkiye’ye döndüğünde Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Enstitüsü'ne asistan olarak alındı.

Yazar Sevgi Soysal ile 1956 yılında evlendi. Korkut Nutku (d. 1958) adında oğlu oldu. 1959 yılında boşandı.

1961 yılında Doktorasını veren Özdemir Nutku, 1967 yılında Doçent, 1974 yılında de Profesör oldu. 1976 yılında Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi bünyesinde Tiyatro Bölümünü kurdu. Daha sonra Dokuz Eylül Üniversitesi'ne bağlanan ve Sahne ve Görüntü Sanatları Bölümü adını alan bölümün başkanı olarak uzun yıllar çalıştı.

Birçok uluslararası kongrede ülkemizi temsil eden ve aynı zamanda oyun sahneleme hocası ve tiyatro yönetmeni olan Özdemir Nutku, bu zamana kadar yüze yakın oyun sahnelemiştir. Çeşitli uluslararası Tiyatro Şenliklerinde yönetmen olarak birincilik ve ikincilik ödülleri almıştır.

Güzel Sanatlar Fakültesinde dekan yardımcılığı ve dekanlık yapan Özdemir Nutku, 12 Ocak 1998 yılında yaş haddinden emekli olmuştur. Aynı fakültede iki yıl ders verdikten sonra 2000 yılı başında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetindeki Yakın Doğu Üniversitesinde Sahne Sanatları Fakültesini kurmak üzere davet edilmiştir.

1953 yılından beri çeşitli sanat ve edebiyat dergilerinde 1,800'ün üstünde araştırma, inceleme, eleştiri ve deneme yazan Özdemir Nutku, Pazar Postası, Yenigün, Öncü, Vatan, Meydan, Hürgün, Milliyet, Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde, Seçilmiş Hikâyeler, Mavi, şairler Yaprağı, Dost, Tiyatro, Devlet Tiyatrosu Dergisi, Devlet Opera ve Balesi Dergisi, Varlık, Yeditepe, Oyun, Tiyatro 70-80, Değişim, Milliyet Sanat, Hürriyet Gösteri, Sanat Olayı, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Ulusal Kültür, Milli Kültür, Tiyatro-Tiyatro, Agon, Tobav Sanat ve daha birçok dergide sürekli yazdığı incelemeleri, denemeleri ve eleştirileriyle tanındı.

Özdemir Nutku, 1965 yılında, ABD'de Yale, Washington (Seattle), Chicago, Pittsburg, Northwestern, Minnesota, Southern California, UCLA, Carnegie Techn., North Carolina gibi daha birçok üniversitede dersler, konferanslar verdi, seminerler düzenledi; stüdyo ve atölye çalışmalarına katıldı.

1966 yılının Ocak ayı başından Haziran sonuna kadar, iki sömestir Viyana Üniversitesi Tiyatro Enstitüsü'nde ders verdi. 1991'de Batı Sidney Üniversitesi'nde uluslararası bir uzmanlar topluluğuna oyunculuk üst semineri düzenledi. 1997'de Hartt School of Music and Performing Arts, Connecticut'ta, Amerikalı ve İsveçli öğrencilere, iki hafta süreyle, rol yapımı üzerine 'workshop' yaptı.

Hollanda'da yayımlanan Encyclopedia of Islam, Türkiye'de yayımlanan İslam Ansiklopedisi ile Kanada'da yayımlanan World Encyclopedia of Contemporary Theatre'in sürekli yazarlarından biridir.

1979 yılında Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri adlı inceleme kitabıyla, Milli Kültür Vakfı'nın "Büyük Edebiyat Ödülü"nü kazandı. 1984'te Güngör Dilmen'in Midas'ın Kulakları adlı oyununu sahnelemesindeki başarısından ötürü, Nutku'ya "Ulvi Uraz Yönetmenlik Ödülü" verildi.

1989 yılında, Türk Tiyatrosu'na katkısı ve Türk Tiyatrosunu dışarıda tanıtmada gösterdiği çaba için Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneği'nin "Tiyatroya Katkı Ödülü"ne layık görüldü. 1990 yılının Ekim ayında, Viyana'daki "Tiyatro Zirvesi"nde «Dünya Tiyatro Eğitimi Enstitüsü»nün kurucularından biri olarak bu Enstitü'nün Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi.

1990'da kurduğu İzmir «Şehir Tiyatroları»na 1991'de Genel Sanat Yönetmeni olarak atandı. 1991 yılında, Türkiye'nin ilk "Kamyon Tiyatro"sunu yaptı ve gezici çocuk tiyatrosunu kurdu. Böylece, tiyatroyu, tiyatroya hiç gitmemiş çocukların ayağına götürdü. 1991 yılında Salihli Belediyesi’nin “Dionisos Ödülü”nü aldı. 1993’te, Kültür Bakanlığı’nın "Tiyatro Araştırmaları Büyük Ödülü" ile onurlandırıldı. Güzel Sanatlar Fakültesi'nde dekan yardımcılığı ve dekanlık yapan yazar, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü ve aynı fakültenin Sahne Sanatları Bölümü Başkanı'yken 12 Ocak 1998 tarihinde yaş haddinden emekli oldu. Aynı fakültede iki yıl ders verdikten sonta, 2000 yılı başında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Yakın Doğu Üniversitesi'nde Sahne Sanatları Fakültesi'ni kurdu; bu fakültenin kurucu dekanı olarak görev yaptı. 2002 Ekim ayından itibaren, İzmir’de kurduğu bölümde bazı lisans, yüksek lisans ve doktora derslerini sürdürdü ve yeni kitaplar üzerinde çalıştı.

İzmir'de bir süredir yoğun bakımda olan Özdemir Nutku 8 Kasım 2019 tarihinde 88 yaşında kalp yetmezliği nedeniyle hayatını kaybetti.

Kitapları :

Şiir :
1950 Eller (şiir)
1954 - Üç Nokta
1957 - Bölük Yaşantı
1996 - Uzun Atlar Vadisi

Diğer kitapları :
1963 - Modern Tiyatro Akımları
1965 - Oyun Yazarı
1966 - Tiyatro Terimleri Sözlüğü
1968 - Stanislavski'nin Sahneye Koyduğu «Martı»
1969 - Darülbedayi'nin Elli Yılı
1971 - Dünya Tiyatrosu Tarihi (2 cilt 1971-72), 1973 - Tiyatro Yönetmeninin Çalışması
1976 - Türkiye'de Brecht
1976 - Yaşayan Tiyatro
1977 - Meddahlık ve Meddah Hikayeleri
1980 - Sahne Bilgisi
1983 - Dram Sanatı
1983 - Gösterim Terimleri Sözlüğü
1986 - Uzatmalı Gerçekler
1987 - IV. Mehmet'in Edirne Şenliği
1989 - Benden Sonra Tufan Olmasın (Muhsin Ertuğrul'un Anıları; E.Sevinçli ve M.Tuncay ile birlikte)
1991 - Theatre in Turkey
1991 - Zümrüdüankanın Külleri
1992 - Zeynep'in Tiyatro Kitabı
1993 - Kor Altındaki Kor , (Anton Çehov'un dört oyunundan düzenleme)
1994 ve 1999 - Duvardaki Mavi Muş
1995 - Oyunculuk Tarihi
1995 - Gecenin Maskesi (William Shakespeare incelemeleri)
1995 - Kültür Tarihimizden Manzaralar
1998 - Oyun - Çocuk - Tiyatro
1999 - Atatürk ve Cumhuriyet Tiyatrosu
2000 - Tiyatro Tarihi
2002 - Oyunculuk Tarihi I
2002 - Oyunculuk Tarihi II
2003 - Oyuncunun Çalışması
2005 - Duvar Yıkılırken Almanya’da Tiyatro
2007 - Bertolt Brecht ve Epik Tiyatro
2008 - Elizabeth dönemi ve Shakespeare sözlüğü
2009 - Troya’nın Tahta Atı
2010 - Bana William Deyin
2012 - Shakespeare Sözlüğü
2013 - Sahne Bilgisi
2014 - Zaman içinde zaman
2015 - Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na
2017 - Bir Sahnedir Dünya

Sahnelediği bazı oyunlar :
- Özdemir Nutku, Bana William Deyin, Bizim Tiyatro, Istanbul, 2009/2010.
- William Shakespeare, Geceler ve Gündüzler, [Shakespeare’den yeni kolaj], TBDS, 2009/2010.
- Turgut Özakman, Resimli Osmanlı Tarihi, Erzurum Devlet Tiyatrosu, 2006/2007.
- Melchior Lengyel-Jan Mendell. Yaşamak mı Yoksa Ölmek mi, İzmir Devlet Tiyatrosu, 2005/2006.
- Gyula Hay, At, Ankara Devlet Tiyatrosu, 2003/2004
- Turgut Özakman, Fehim Paşa Konağı İzmir Devlet Tiyatrosu, 2002/2003.
- Anton Çehov, -Nutku, Evlilik Dönencesi, Lefkoşa Belediye Tiyatrosu, Lefkoşa 2001/2002.
- Johann Strauss II-F.Zell-R.Genee, Venedik'te Bir Gece, (operet) İzmir Devlet Opera ve Balesi, 2000/2001.
- William Shakespeare,-Nutku, Geceler ve Gündüzler, [2.vers.], TBDS, 1999/2000.
- Haldun Taner, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, TBDS, 1999.
- Anton Çehov - Neil Simon, Sevgili Doktor, Izmir Kent Tiyatrosu, 1998.
- John Patrick, Çayhane, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1997.
- Ahmet Hamdi Tanpınar-Ahmet Çakır, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, TBDS, 1996/1997.
- Güngör Dilmen, Midas¹ın Kulakları, Adana Devlet Tiyatrosu, 1996/1997.
- Neil Simon, Ikinci Bölüm, Izmir Repertuvar Tiyatrosu, 1995/1996.
- Aristopfanes-Nutku, Eşek Arıları , TBDS,1995/1996
- Michael Frayn, Oyunun Oyunu , Trabzon Devlet Tiyatrosu, 1995/1996
- Nikolay Vasilyeviç Gogol - Ö.Nutku, Müfettiş , TBDS, 1994/1995-
- Patrick Haley, Vincent Van Gogh, International Theatre Company, 1994.
- Haldun Taner, Gözlerimi kaparım, Adana Devlet Tiyatrosu, 1993/1994.
- Carl Zuckmayer, Bir Alman Masalı, TBDS, 1993/1994
- Samuel Beckett, Godot'yu Beklerken, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1992/93.
- Federico Garcia Lorca, Kanlı Düğün, TBDS, 1992/93.
- Turgut Özakman, Resimli Osmanlı Tarihi, Izmir Şehir Tiyatroları,
- Ülkü Ayvaz,Yaşasın Gökkuşağı (çocuk oyunu),Kamyon Tiyatro,Izmir 1991.
- Anton Çehov, Kül Altındaki Kor (Düzenleme) TBDS, 1990/1991.
- Turgut Özakman, Fehim Paşa Konağı , TBDS, 1989/1990
- William Shakespeare,Geceler ve Gündüzler (Düzenl.),TBDS.1988/1989.
- Aristopfanes,Lysistrata, (Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi)1988/1989.
- Haldun Taner, Ay Işığında Şamata,T.B.D.S.1987/1988.
- Julius Hay,At, (Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi)1986/7.
- Turgut Özakman,Resimli Osmanlı Tarihi,T.B.D.S.,1985/1986.
- Carl Zuckmayer, Bir Alman Masalı, T.B.D.S., 1984/1985.
- Güngör Dilmen,Midas'ın Kulakları,T.B.D.S.,1983/4.
- Arthur Miller,Hepsi Oğullarımdı,T.B.D. Sahnesi,1981/2.
- Önder Paker, Biraz Daha Işık, T.B. Deneme Sahnesi, 1981/2.
- Turgut Özakman,Ocak, (Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi) 1980/1981
- Haldun Taner, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, TBDS, 1980/1981.
- Heinrich von Kleist,Kırık Testi, T.B. Deneme Sahnesi, 1979/1980.
- Carl Zuckmayer,Köpenick Yüzbaşısı,Tiyatro K.Topl.1975/1976.
- Özdemir Nutku, Söylev, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1973/1974.
- Adalet Ağaoğlu, Evcilik Oyunu, T.K. Topluluğu, 1971/1972.
- Sermet Çağan, Ayak-Bacak Fabrikası, T.K. Topluluğu, 1970/1.
- Julius Hay, At, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1969/1970.
- Şinasi-Suat-Özakman-Duru,Türk Usulü Evlenme,T.K.T.,1968/1969
- Michael Hastings, Lee Harvey Oswald,YenişehirTiyatrosu1967/1968
- Musahipzade Celal, Balaban Ağa, T. Kürsüsü Topluluğu, 1967/8.
- Güngör Dilmen,Midas'ın Kulakları,T K.Topluluğu, 1966/1967.
- Jean Tardieu, La Serrure, La Sonate, Monsieur Moi,Institut d'Etudes Françaises., 1965.
- Sermet Çağan-Özdemir Nutku, Savaş Oyunu, T.K.Topluluğu, 1965.
- Özdemir Nutku, Köprü, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1964/5.
- [Anonim] , Pabuççu Ahmet'in Maceraları, T.K.T., 1964/5.
- [Anonim], Arlekino'nun Cambazlıkları,Ankara Den. Sahnesi, 1962.
- Turgut Özakman, Hastahane, Eskişehir Oda Tiyatrosu, 1961/1962.
- Anton Çehov, Teklif, Eskişehir Oda Tiyatrosu, 1961/2.
- Güngör Dilmen, Avcı Karkap, Ankara Ankara Koleji, 1960.
- Jean Giraudoux, Bellac Apollonu, Ankara Koleji, 1960.
- Jean Giraudoux, Der Apoll von Bellac, Nansenbühne, Göttingen, Almanya 1958.
- Christopher Fry, Ein Schlaf Gefangener, Nansenbühne, Göttingen, Almanya, 1958.
- Jean Anouilh, Leocadia, Junges Theater, Göttingen, Almanya 1957.

Kurucusu Ya Da Üyesi Bulunduğu Bazı Kuruluşlar :
2006 - Çağdaş Oyun Yazarları ve Çevirmenleri Derneği (kurucularından biri)
2000-2002 - Sahne Sanatları Fakülkesi Kurucusu ve Kurucu Dekanı, Yakın Doğu Üniversitesi, K.K.T.C.
1996 - İzmir Çağdaş Kültür ve Sanat Etkinlikleri Derneği (kurucularından biri)
1995 - P.E.N. Yazarlar Derneği üyesi.
1994 - Kültürel İletişim Vakfı, Ankara (kurucularından biri)
1994 - Türk-Alman Danışma Kurulu üyesi, İzmir.
1994 - Öğretim Elemanları Sendikası üyesi, ÖES, İzmir.
1993 - DAAD'liler Derneği üyesi, İzmir.
1993 - Atatürkçü Düşünce Derneği üyesi, İzmir.
1992 - Türk Dil Derneği (Kurucularından biri)
1991 - Devlet Tiy. Operası ve Balesi Çalışanları Yardımlaşma Vakfı üyesi (TOBAV).
1990 - World Theatre Training Institute, WTTI (kurucularından biri) A.B.D.
1990 - International Union of Marionets and Shadow Puppets, UNIMA (kurucularından biri)
1989 - Boğaziçililer Derneği üyesi.
1989 - Istanbul Amerikan Kolejleri Mezunları Derneği üyesi.
1988 - Türkiye Sinema ve Audiovisuel Kültür Vakfı, TÜRSAK (kurucularından biri)
1987 - Türk Dil Derneği, Ankara, TDD (kurucularından biri)
1976 - Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir (kurucularından biri)
1976 - G.S.F. Sahne Sanatları Bölümü kurucusu, İzmir.
1969 - Tiyatro Araştırmaları Enstitüsü, TAE, Ankara Üniversitesi (kurucularından biri).
1967 - Milletlerarası Tiyatro Enstitüsü üyesi, ITI, Ankara.
1966 - International Association of Theatre Critics tyesi, IATC, Paris.
1965 - Yazarlar Sendikası üyesi, Istanbul.
1959 - Türk Dil Kurumu üyesi, TDK, Ankara.
1958 - Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneği, TTYD, (kurucularından biri)


Kaynak:Biyografi.info