Turgut Cansever

Cumhuriyet dönemi Türkiye'sinin en önemli mimarları arasında sayılan Turgut Cansever, özellikle Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü üç kez kazanmış tek isim olarak tanınıyor.

Turgut Cansever, 12 Eylül 1921 tarihinde babası Doktor Hasan Ferit Bey Antalya'da sıtma mücadelesinde görevli iken, Antalya’da doğmuştur. Annesi Saime Hanım ise Filibe kökenli bir öğretmendir. Babasının tayinleri nedeniyle ilkokulu Ankara ve Bursa'da okudu. İlkokul yıllarından sonra ailesi ile birlikte İstanbul'a taşındı. Lise öğrenimini Galatasaray Lisesi'nde tamamladı. Ressam olmak isteği ile girdiği İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde fikrini değiştirip mimarlık öğrenimi görmeye karar verdi.

Mimarlık öğreniminden sonra, 1946 yılında sanat tarihi doktorası yapmaya başladı. Doktora sırasında İslam Sanatı tarihi hocası Ernst Diez onu çok etkiledi. Doktora tezi için 14 Anadolu şehrini ve 111 yapıyı ziyaret ettikten sonra, 1949 yılında yazdığı "Osmanlı ve Selçuklu Mimarisinde Sütun Başlıkları" adlı doktora tezi, Türkiye'de yapılan sanat tarihi doktora tezlerinin ilki oldu. Bu tez 2010 yılında; "Sonsuz Mekânın Peşinde: Selçuk ve Osmanlı Sanatında Sütun Başlıkları" adıyla yayımlandı.

Turgut Cansever, kent, imar, koruma alanlarında pek çok görev almış, 1958 yılında İstanbul Beyazıt Meydanı'nı tasarlamıştır. Türkiye'deki ilk sanat tarihi doktora tezinin sahibidir.

1949 yılında Sadullah Paşa Yalısı'nın restorasyonu gerçekleştirdi. Bu, meslek yaşamının ilk önemli deneyimi oldu. 1951 yılında ortağı Abdurrahman Hancı ile birlikte ilk mimarlık bürosunu kurdu. Birlikte tasarladıkları Anadolu Kulübü Oteli, önemli eserlerindendir.

Turgut Cansever'in hayata geçmiş ve geçememiş 80’in üzerinde eseri mevcuttur. Bunlar arasında en bilinenleri Sâdullah Paşa Yalısı Restorasyonu, Türk Tarih Kurumu ve Ankara Kulübü Oteli'dir. Mimaride modernlikle beraber binalara bir ruh vermeyi amaçlayan Cansever, her daim yeniliklere açık ve araştırmacı özellikleri yüksek bir mimardır.

Osmaniye ilinde bulunan Karatepe Açık Hava Müzesi, Diyarbakır Koleji, ODTÜ Kampüsü yarışma projesi, Türk Tarih Kurumu binası 1950'li yıllarda tasarlanmış çalışmalardandır. Bu yıllarda yurt dışına çıkarak Fransa'ya gitti. Bir süre Avrupa'daki yapıları, sanat eserlerini inceledi.

Turgut Cansever, 1952 yılında Nilüfer Hanım ile evlendi çiftin Hasan, Emine ve Feyza (1961) isminde çocukları oldu ve mimarlık mesleğini seçtiler.

1956 yılında Antalya Kenti İmar Planı yarışmasında birinci oldu. 1957 yılında İstanbul Belediyesi'nin planlama çalışmalarını yürüttü.

Turgut Cansever 1958 yılında İstanbul Beyazit Meydanı tasarımına başladı. Bu çalışma, onu kent, imar, koruma alanında düşünmeye ve mücadeleye yönlendirdi. Bu alanlarda kısa süreli pek çok görev aldı. 1959-1960'ta kuruluşunda bulunduğu Marmara Bölgesi Planlama Teşkilatı Başkanlığı yaptı.

1960 yılında yazdığı "Modern Mimarinin Sorunları" adlı tezi ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden doçent unvanını aldı. İzleyen yıllarda Ankara'da, Ertur Yener ile birlikte gerçekleştirdiği Türk Tarih Kurumu binası ve Bodrum'da 1971-1973 yıları arasında gerçekleştirdiği Ahmet Ertegün evi restorasyonu nedeniyle 1980 yılında iki Ağa Han ödülü birden aldı. Üçüncü ödülü ise 1992 yılında verildi. Bodrum'un 9 km. kuzeyindeki Mandalya Koyu'nda toplam 3 otel ve 500 evden oluşan; Emine Öğün, Mehmet Öğün ve Feyza Cansever ile gerçekleştirdiği Demir Evleri Projesi kendisine üçüncü Ağa Han Ödülü'nü getirdi. Üç kez Ağa Han Mimarlık Ödülü almış dünyadaki tek mimar oldu. Bu arada 1983 yılında Mekke Üniversitesi'nde eğitim programı hazırlık danışmanı olarak çalıştı. Aynı yıl, Ağa Han Mimarlık Ödülü Master Jürisi'nde görev aldı.

Turgut Cansever, bir taraftan da çeşitli yayın organlarına yazılar yazdı. Bu yazılarından oluşan bir seçkiyi "Mimar Sinan" kitabı olarak 2005 yılında yayınladı. Adına 2007 yılında İstanbul'da bir sergi açıldı.

2000 yılında kalbine pil takılan ve 2008 Temmuz ayından itibaren yatağa bağlı tedavi gören Turgut Cansever, 22 Şubat 2009 günü aramızdan ayrıldı. Turgut Cansever'e son olarak 6 Ocak 2009'da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verilmişti.

Turgut Cansever, 22 Şubat 2009 tarihinde Kadıköy, İstanbul’da 88 yaşında ölmüştür.

Ünlü yapıtları:
Ertegün Evi
Demir Tatil Köyü
Türk Tarih Kurumu Binası


Kaynak:Biyografi.info