Vedat Günyol

Çıkardığı Yeni Ufuklar dergisiyle Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat ve Halikarnas Balıkçısı ile birlikte Türk hümanizmini kurmaya çalışmıştır.

Vedat Günyol, Arnavutluk'tan gelen bir baba ile Diyarbakırlı bir annenin çocuğu olarak 16 Mart 1911 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Tam adı Ahmet Vedat Günyol’dur. Babası, sivil kaymakam Ali Fikri Bey, annesi Diyarbakırlı tanınmış bir aileden gelen Cemil Paşa’nın kızı Mihrinnisa Hanım idi. 1918 yılında İlkokula Diyarbakır’ın Lice ilçesinde başladı ve Diyarbakır Lisesi İlkokulunda 1922 yılında bitirdi. 1923 yılında İstanbul’a dönerek Gelenbevi Ortaokuluna yazıldı. Lise eğitimini İstanbul’da 1927 yılında başladığı Saint Benoit Fransız Lisesi’nden 1934 yılında bakalorya (olgunluk) sınavını Galatasaray Lisesinde verdi ve mezun olarak tamamladı. 1938 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.

İlk çevirilerini üniversite yıllarında yapan Vedat Günyol, Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Fransa’ya giderek Paris’te başladığı Devletler Hukuku doktorasını 2. Dünya Savaşı yüzünden yarım bırakmak zorunda kaldı ve 1939 yılında Romanya üzerinden İstanbul’a döndü. 1947 yılında ikinci kez Paris’e giderek “Devlet Hukukunda Bireyler” tezi ile Paris Hukuk Fakültesinde doktorasını 1949 yılında tamamladı.

Paris’ten 1939 yılında dönen Vedat Günyol, bir süre Haydar Paşa Lisesinde Fransızca öğretmenliği yaptıktan sonra 1939-1941 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde amme hukuku asistanlığı yaptı. Bu görevinde Prof. Charles Crozat’ın kamu hukuku derslerini çevirdi ve Prof. Ali Fuat Başgil’in asistanlığını yaptı.

Vedat Günyol, Paris’te hukuk doktorasını yaparken, o sıralarda Paris’te yaşayan Halide Edip Adıvar ve Adnan Adıvar çiftiyle dost oldu. Günyol kendi ifadesiyle Halide Edip Adıvar'ın 13 yıl boyunca fahri kâtipliğini yaptı. Halide Edip Adıvar ile ortak çeviriler yaptı. Halide Edip Adıvar ile Türk’ün Ateşle İmtihanı’nı İngilizce’den Türkçe’ye çevirisini birlikte yaptı.

Vedat Günyol. Eserlerinde Ali Candan, A. Teleme, Gündat, O. Işık, Y. Dilli takma adlarını da kullandı.

Vedat Günyol, 1941 yılında Cemal Nadir Güler ile birlikte çocuklara yönelik “Arkadaş” isimli bir çocuk dergisini yayınladı. 17 haftalık bir ömrü oldu bu derginin. Şirket-i Hayriye ve Yücel dergilerinde çevirmenlik yaptı.

1941’de Cemal Nadir Güler ile birlikte Arkadaş adlı çocuk dergisini çıkarmaya başlamışken askere alındı. Eskişehir’de eğitim gördükten sonra Mersin’e atandı, bu kente taşınmış olan Deniz Harp Okulunda adli subaylık yaptı, deniz hukuku dersleri verdi.

1940 yılında Vefa Lisesinde, 1942- 1950 yıllarında Gedikpaşa Ortaokulu'nda Fransızca öğretmenliği; Ankara Milli Eğitim Bakanlığında neşriyat müdürlüğü ve tercüme bürosu üyeliği yaptı. 1950 yılında Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü, Ankara Gazi Lisesi'nde ve İtalyan Lisesi'nde Fransızca öğretmenliği yaptı.

1949 yılında Paris’de hukuk doktorasını tamamlayıp İstanbul’a döndükten sonra avukatlık stajını yaptı ve 1950 yılında İstanbul barosuna 2550 sicil numarası ile kayıt olan Vedat Günyol 8 yıl avukatlık yaptı. Ancak hiçbir zaman avukatlık mesleğini benimsemeyerek öğretmenlik yaptı ve yayın hayatı içinde oldu. 1949’da kısa bir süre Milliyet gazetesinde çalıştıktan sonra yeni kurulan Yeni İstanbul’a geçti ve bu gazetenin edebiyat bölümünde çalıştı.

Aslında bir hukukçu olan Vedat Günyol, 1955-1960 yılları arasında İtalyan Bankası Olan Banca Di Roma'nın İstanbul şubesinin hukuk müşavirliği görevlerinde bulundu.

Şubat 1952’de, yakın arkadaşı Orhan Burian’la birlikte aylık “Ufuklar” dergisini çıkarmaya başladı. 5 Mayıs 1953 tarihinde Orhan Burian’ın ölümünden sonra dergi Vedat Günyol tarafından Yeni Ufuklar adıyla çıkarılmaya başlandı. Vedat Günyol, 1953 yılında çıkardığı “Yeni Ufuklar” dergisiyle Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat ve Halikarnas Balıkçısı ile birlikte Türk hümanizmini kurmaya çalışmıştır. Dergi, Kasım 1976'ya kadar 275 sayı çıkarılmıştır.

Vedat Günyol, 1952 yılında Rockefeller Vakfının çağrılısı olarak Amerika’ya giderek, Harvard üniversitesi ve Columbia üniversitesinde karşılaştırmalı edebiyat ve eleştiri derslerini izledi. 5 Mayıs 1953 tarihinde Orhan Burian’ın ölümü üzerine Türkiye’ye döndü. Orhan Burian’ın anısına bir sayı çıkardığı “Son Ufuklar”dan sonra dergiyi Yeni Ufuklar adıyla sürdürdü.

Vedat Günyol, Adnan Adıvar’ın isteği üzerine İslâm Ansiklopedisi’nin yayın kurulunda görev aldı ve bu görevini on üç yıl sürdürdü.

1962 yılında Çan Yayınlarını kurdu ve 1976 yılına kadar yönetti. Ayrıca Meydan Larousse, Temel Britanica, Yurt Ansiklopedisi gibi ansiklopedilerde edebi kurul üyeliği ve çeviri çalışmaları yaptı.

Tek başına ve dostları Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat, Mina Urgan’la birlikte yaptıkları çeviriler kültür, düşünce ve sanat dünyamızın birçok boşluğunu doldurdu.

Sabahattin Eyüboğlu ile birlikte 1963 yılında François-Noel Babeuf’tan çevirdikleri Devrim Yazıları 1965 yılında toplatıldı. Türk Ceza Kanunun 142.maddesi uyarınca yargılandı; 1966 yılında aklandı.

12 Mart 1971 tarihinde verilen 12 Mart Muhtırası sonrasında "gizli komünist örgütü kurmak" iddiasıyla Sabahattin Eyüboğlu, Yaşar Kemal ve Azra Erhat ile birlikte tutuklanmış, ancak beraat etmiştir.

Vedat Günyol, 1972 yılında Atatürk Erkek Lisesi (Taksim) Fransızca Öğretmenliğinden emekli oldu. Birçok ansiklopedide edebi kurul üyeliği yapmıştır.

1989 yılında Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü kazandı. 1993’te Edebiyatçılar Derneği’nce Onur Madalyası ödülüne değer görüldü. 1995’te Çınar Yayınları tarafından kendisine Onur Ödülü verildi, 1998’de de Tüyap Kitap Fuarı tarafından onur yazarı seçildi.

Maltepe Üniversitesi bünyesindeki Özel Marmara Radyo Televizyon ve Gazetecilik Anadolu Teknik Lisesi'nde Türker Gedik ile birlikte İnsan Hakları ve Demokrasi dersleri veren Vedat Günyol'a Nisan 2002'de Maltepe Üniversitesi tarafından fahri doktorluk unvanı verildi.

Maltepe Üniversitenin Cevizli Kampusu'nda 2 Mayıs 1998'de Vedat Günyol'un bağışlarıyla açılan bir Vedat Günyol Kitaplığı da bulunuyor.

1998 yılında 19. Tüyap Kitap Fuarının onur yazarı seçilen Vedat Günyol, 1999 yılında 60. sanat yılını bir törenle kutladı.

Vedat Günyol, 9 Temmuz 2004 tarihinde İstanbul’da 93 yaşında ölmüştür.

2005 yılından itibaren İMEV (İstanbul Marmara Eğitim Vakfı), Marmara Eğitim Kurumları ve Maltepe Üniversitesi tarafından Vedat Günyol Deneme Ödülü verilmeye başlamıştır.

Kitapları :
Eleştiri:
1966 - Dile Gelseler,
1977 - Çalakalem,

Deneme:
1966 - Yeni Türkiye Ardında,
1974 - Devlet İnsan mı?,
1975 - Bu Cennet Bu Cehennem,
1979 - Orman Işırsa,
1982 - Daldan Dala,
1985 - Giderayak / Bilinç Yolunda,
1986 - Güleryüzlü Ciddilik,
1988 - Gölgeden Işığa,
1989 - Giderayak/Yaşarken,
1990 - Yine de Yaşarken,
1991 - Yaza Yaza Yaşarken ,
1992 - Güne Doğarken,
1995 - Dünden Bugüne,
1995 - Güne Gün Katmak,
1995 - Çağdaş Türk Edebiyatının Kıyıcığında (Sabahattin Eyüboğlu ile)
1997 - Yaşa Yaşa Gör Temaşa ,
1999 - Günlerin İçinden,
2000 - Gün Ola Harman Ola, (Seçmeler),
2003 - Kendimce Denemeler,

Araştırma:
1955 - William Shakespeare / Hayatı-Sanatı-Eserleri (Orhan Burian ile),
1977 - Prens Lütfullah Dosyası (Orhan Cavit Tütengil ile),
1989 - Sanat ve Edebiyat Dergileri.

Anı:
1990 - Uzak Yakın Anılar: I,

Çeviri:
1935 - Öç (Guy de Maupassant’dan),
1942 - Orta Çağda Dört Devlet Nazariyecisi (Charles Crozat’tan),
1947 - Tefeci Gobseck (Balzac),
1954 - İnsanların Dünyası (Antoine de de Saint-Exupery),
1955 - Değişim (Franz Kafka),
1956 - Toplum Anlaşması (Jean Jacques Rousseau),
1959 - Yabancı (Albert Camus),
1960 - Denemeler ve Bir Alman Dosta Mektuplar (Albert Camus), (Sabahattin Eyüboğlu ile),
1961 - Çağımızın Gerçekleri (Jean Paul Sartre); (Sabahattin Eyüboğlu ile),
1962 - Başkasının Kellesi (Marcel Ayme); (Sabahattin Eyüboğlu ile),
1962 - Cadı Kazanı (Arthur Miller)(Sabahattin Eyüboğlu ile),
1962 - Çağdaş Politika Sorunları (çeşitli yazarlardan; Sabahattin Eyüboğlu ile),
1962 - Dünyamızın Sorunları (Bertrand Russell)(Sabahattin Eyüboğlu ile),
1962 - Özgürlük ve Kültür (John Dewey’den),
1963 - Bilim Ahlâkı (Albert Bayet’ten),
1963 - Haksız Yönetime Karşı (Henry David Thoreau’den),
1963 - Duruşma (Franz Kafka’dan),
1963 - Hakikat Yolundaki Tecrübelerimin Hikâyesi (Mohandas Karamchand Gandhi’den),
1964 - Devrim Yazıları (François-Noel Babeuf’ten, Sabahattin Eyüboğlu ile),
1964 - Utopia (Thomas More’dan, Sabahattin Eyüboğlu, Mina Urgan ile),
1965 - Güneş Ülkesi (Tommaso Campanella’dan, Haydar Kazgan’la),
1965 - İnsan ve İnsanlar (Jean Bruller Vercors’dan çeviri, Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat’la),
1965 - Dünyamıza Bakış (Albert Einstein’dan, Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat Cevat Çapan, Yaşar Anday ile),
1966 - Uygarlık (Clive Bell’den Mina Urgan, Melih Cevdet Anday, Hilmi YAVUZ ile),
1967 - Aydınlar ve Toplum (Antonio Gramsci’den, Ferit Edgü ve Bertan Onaran ile),
1967 - Lykurgos’un Hayatı (Plutarchus’dan, Sabahattin Eyüboğlu ile),
1967 - Politika Sanatı (Gaston Bouzhoul’dan, Sabahattin Eyüboğlu ile),
1968 - Çağdaş Fizikte Doğa (Werner Karl Heisenberg’den, Orhan Duru ile),
1968 - Özgürlük Sorunları (René Maublanc’dan, Asım Bezirci ile),
1972 - Bugünkü Dünyamıza Bakış (Paul Valery’den, Sabahattin Eyüboğlu ile),
1972 - Çağımızın Sorunları Üstüne Düşünceler (Bertrand Russell’den, Sabahattin Eyüboğlu ile),
1972 - Kapitalizm (Georges Lefevbre’den),
1973 - Gargantua (François Rabelais’den, Sabahattin Eyüboğlu ve Azra Erhat ile),
1974 - Yasayı Çiğnemenin Tehlikeleri Üstüne (Denis Diderot’dan),
1975 - Devrimin Bağrından (Maximilien Robespierre’den),
1975 - Marksçılık (Henri Lefevbre’den),
1975 - Marksçılık ve Bilimsel Düşünce (Laurent Schwartz’dan),
1976 - Marksçı Hümanizma (Hans Mühlestein’den),
1977 - Devrimle Gelen (Saint Just’ten),
1977 - Her Yönüyle Lenin (David Shub’dan),
1982 - Düşünceler (Bertrand Russell’dan, Sabahattin Eyüboğlu ile),
1986 - Seyreyle Dünyayı (Alman eğitimci Robert Anheegger ile; Evangelinos Misailidis’in Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş adlı Türkçe eserlerinden sadeleştirme),
1987 - Çehov, Yaşamı-Sanatı (Henry Troyat’dan),
1990 - Seçme Yazılar (Auguste Blangui’den),
1991 - Tembellik Hakkı (Paul Lafargue’den),
1995 - Bay Perşembe (Gilbert Keith Chesterton’dan).


Kaynak:Biyografi.info