Turgut Zaim

Türk folklor ve geleneğinden yararlanarak Anadolu yaşamından aldığı konuları işlediği resimleriyle ün saldı.

Turgut Zaim, 1906 yılında İstanbul’da doğmuştur. Kadıköy’deki Saint Joseph Koleji’nden mezun oldu. Saint Joseph Koleji’nde Ali Hadi Bara ile arkadaş oldu. 1923 yılında başladığı Sanayi-i Nefise Mektebi yani Güzel Sanatlar Akademisinden 1930 yılında mezun oldu. İbrahim Çallı atölyesinde eğitim gördü. Ardından burslu olarak kısa bir süre Paris'te sanatını geliştiren Turgut Zaim, Türkiye'ye dönünce çeşitli okullarda resim öğretmeni olarak görev yaptı.

Konya’da bir yıl kadar resim öğretmenliği yaptıktan sonra Fehamet hanım ile evlendi ve 1932 yılında ailesiyle birlikte Ankara’ya yerleşti. 1939 yılından sonra Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'nde dekoratörlük yaptı.

Daha sonraları 1939 yılından itibaren Cumhuriyet Halk Partisi tarafından hazırlanan programlara katılarak Konya, Sivas, Tokat’da ve Anadolu’daki yaşam biçimi ve folklorik değerleri yakından inceleme fırsatı buldu.

Turgut Zaim, Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği ve 1934 yılında D Grubu'nun sergilerine katılıp Türk folklor ve geleneğinden yararlanarak Anadolu yaşamından aldığı konuları işlediği resimleriyle ün saldı.

Turgut Zaim; Refik Epikman, Ressam Elif Naci, Mahmut Cuda, Muhittin Sebati, Ressam Ali Avni Çelebi, Cevat Dereli, Fahrettin Arkunlar, Hamit Görele, Halil Dikmen, Cemal Tollu, Eşref Üren gibi Cumhuriyet döneminin ilk ve en önemli ressamları arasına girdi.

Turgut Zaim, Türk geleneksel tiyatro örneklerinden olan orta oyunu ve onu seyreden insanları, titiz bir üslup, minyatürü hatırlatan bir disiplinle tasvir etmiş. 1935 yılında İstanbul Devlet Resim ve Heykel Müzesi’nde bulunan “Orta Oyunu” adlı tablosunu yaptı. 1957 yılında “Yörük Köyü” ve 1962 yılında “Yaylada Yörükler” adlı tablolarını yaptı. Tüm yüzeye yayılan kompozisyonda, mavi, yeşil, turuncu, beyaz, kırmızı, siyah, sarı tonları en çok kullanılan renkler. Zaim, Türk minyatür resminin geometrik kompozisyon ve şematik figür esprisinden hareket etmiş, bu geleneksel biçimi çağdaş bir üslupta resmedebilmesinde gösterdiği ustalık ve özgünlükle, kendisinden önceki ve sonraki sanatçılardan ayrılan bir kişiliğe sahip olmuştur.

Yörük Köyü - 1957

Bu resimde, ön planda iki kadın figürünün çocuklarıyla oturduğu sofrada onların kültürlerine ait eşyaları görmekteyiz. Kullanılan sarının, mavinin canlı tonları, bu canlı mavinin gökyüzünde de kullanılması akşam vaktini hatırlatmaktadır. Arka plandaki köy görüntüsünün üzerine yansıyan mavinin tonları derinlik ve uzaktaki köy görüntüsünü vermektedir. Yine arka planda yer alan beyaz duvarlı köy evleri, sanatçının resimlerinde sıkça kullandığı köy manzarasıdır.

1939 yılında ve 1957 yılında Devlet Resim ve Heykel sergilerinde ikincilik, 1958 yılındaki sergide ise birincilik ödüllerini kazandı.

Turgut Zaim’in figürlerinin portreleri ince kaşlı, kömür karası ceylan gözlü, yuvarlak yüzlüdürler. Bu portrelerin hepsinin birbirine benzemesine figür şemacılığı olarak ifade edilmektedir. Kadınları genç ve güzel olarak resmeder, bu kadınlar çoğu zaman anne olduğu söylenebilir. Bebeklerin gözleri kömür karası, minik burunlu minnacık ağızlı ve sevimlidirler. Kimi zaman sımsıcak yünlü bir Ankara keçisi, kimi zaman sevimli bir sıpa, bir çocuğun kucağında oyun arkadaşı horoz ya da cana yakın insanlarla bir arada olan bir kedi çalışmalarında hemen dikkat çeker.

Turgut Zaim, resimlediği Anadolu insanlarını, aynı dönem yaşadığı toplumsal gerçekçi sanatçılar gibi kederli, yırtık pırtık kıyafetli, yoksul, hastalıklı bir şekilde tuvaline yansıtmamıştır. Tam tersine Turgut’un resimlerindeki figürler al yanaklarıyla, süslü kıyafetleriyle, bolluk bereket içerisindeki yiyecek içecekleri koyunları, keçileri hayvanlarıyla resme dahil olurlar.

Hiç bir etkide kalmadan, kendine özgü bir anlatımla, folklorumuzdan ve eski Türk minyatürlerinden esinlenen tablolar yapan Turgut Zaim, kurucularından olduğu Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’nin ve üyesi olduğu D Grubu’nun sergilerine, Devlet Resim ve Heykel Sergileri’ne, yurt içi ve yurt dışında çeşitli karma sergilere katılmış, ayrıca Ankara’da iki kez özel sergi açmıştır.

1957 yılında Devlet Resim ve Heykel Sergileri’ne katıldığı resimleriyle ikincilik, 1958 yılında düzenlenen sergide de birincilik elde etmiştir. 1964 yılında Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü tarafından Ankara’da Milli Eğitim Bakanlığı Galerisi’nde özel sergisini düzenlemiş, 1966 yılında da Ankara’da Doğuş Galerisi’nde retrospektif sergisini açmıştır. Eserleriyle oldukça kendinden söz ettiren Turgut Zaim, Orhan Veli Kanık, Ceyhun Atuf Kansu gibi ünlü yazarların kitapları için illüstrasyon çalışmaları yapmıştır. Bunların yanı sıra Tezer Taşkıran’ın masal kitapları için, Dede Korkut Masalları ve Ahmet Kutsi Tecer’in Köroğlu kitapları için de resimler çizmiştir.

Turgut Zaim, ressamlık dışında yazarlığıyla da bilinir. Bir dönem Varlık Dergisinde çeşitli hikayeler yazmış, sonraları Birinci Dünya Savaşı’ndaki anılarını içeren yazı dizileri hazırlamıştır.

Resim eserlerinde yağlıboya, sulu boya, guaş boya ve pastel boyalar kullanmıştır. Bunların dışında çinko ve linol tekniklerini kullandığı eserler de vermiştir. Özgün baskı resimde de ürünler veren Turgut Zaim 1930-1931 yıllarından itibaren çinko ve linol baskı teknikleri ile 39 adet resim yapar. Bu çalışmalarındaki konu ve ele alış tarzı, diğer yaptığı resimlerden farklı değildir. Pastel, suluboya boya, yağlı boya resimleri dışında, çinko ve linol tekniğinde özgün baskı resimleri ile o dönemde Türkiye’de ilk ürün veren ressamlarımızdandır.

Fehamet Zaim ile evli idi. Eşi 1965 yılında vefat etti. Şirin Zaim ve ressam Oya Katoğlu adında iki kızı vardır.

Turgut Zaim, 9 Mayıs 1974 tarihinde Ankara’da 68 yaşında ölmüştür.

Eserleri :
• Halı dokuyanlar
• Türk Milletinin Atatürk’e Arz-ı Şükranı (yağlıboya)
• Yün Eğiren Kadın (yağlıboya)
• Sofrada (yağlıboya)
• Hamamda İki Kadın (metal baskı)
• Küpeli Avşar kadınları (metal baskı)
• Orta Oyunları
• Yaylada Yörükler
• Ürgüplü Yörükler
• Erciyes'e Tırmanış
• Hamur Açan Kadın
• Beşik
• Türbeli Kompozisyon
• Yemişçi
• Bağa doğru
• Yörükler köyü
• Halı dokuyan kadınlar
• Yörükler köyü
• Çocuklar
• Keçili Kompozisyon (linol baskı)
• Oturan Kadın (linol baskı)


Kaynak:Biyografi.info