Mahmut Cuda

Bir ressam olarak daha çok natürmont ustası olarak görülmüştür.

Mahmut Cuda, 1904 yılında Muğla’nın Fethiye ilçesinde Abdullah Fehmi Karamanlı zade Efendi ve Zeliha Mollaoğlu Hanımın oğlu olarak doğmuştur. Tam adı Mahmut Celâlettin Cûda’dır. Annesini 3 yaşında, babasını da 10 yaşında iken kaybetti. 1912 yılında İstanbul’a taşındılar. Ortaöğrenimini İstanbul'da Fatih Merkez Rüştiyesi'nde ve Darüşşafaka'da yaptı. 1918 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi'ne (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) girerek Hikmet Onat ve İbrahim Çallı atölyelerinde resim öğrenimi gördü.

1919 yılından başlayarak, Galatasaray Sergilerine katıldı. Refik Fazıl Epikman, Ressam Elif Naci, Muhittin Sebati, Ressam Ali Avni Çelebi, Cevat Dereli, Fahrettin Arkunlar, Hamit Görele, Halil Dikmen, Eşref Üren, Cemal Tollu, Turgut Zaim gibi Cumhuriyet döneminin ilk ve en önemli ressamları arasına girdi.

Beş yıllık akademi eğitiminden sonra bireysel olanakları ile 1923 yılında gittiği Münih'te Ali Çelebi ve Zeki Kocamemi ile birlikte Hans Hoffman atölyesine devam etti. 18 Temmuz 1924 tarihinde Türkiye’ye döndü. Yurda döndükten sonra burs kazanarak Paris'e gitti ve Ulusal Güzel Sanatlar Yüksek okulunda Lucien Simon'un atölyesinde dört yıl öğrenim görmüş ve burada tanınmış ressam Lucien Simon'un öğrencisi olmuştur. Dört yıl boyunca Lucien Simon atölyesinde çalışıp öğrenim gördükten sonra 16 Temmuz 1928 tarihinde İstanbul’a döndü.

Mahmut Cuda, Paris'den İstanbul’a döndükten sonra 1 Ekim 1928 tarihinde İstanbul’da Güzel Sanatlar Akademisinde Namık İsmail’in yanına yardımcı öğretmen olarak atandı. Bu arada görevli bulunduğu Akademi’deki eğitim uygulamalarını eleştiren yazılar yazdı ve Akademideki görevinden kendi isteğiyle ayrılarak, bir yıl kadar Bursa Kız öğretmen okulunda resim öğretmenliği yaptı. Sonra da 24 Mayıs 1931 tarihinde Kırklareli’nde Kırklareli Ortaokulu resim öğretmenliğine atandı. Sanatçıların bir araya gelmesini amaçlayan çalışmalarıyla tanındı.

15 Temmuz 1929 tarihinde Refik Fazıl Epikman, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cuda, Nurullah Berk, Hale Asaf, Ali Avni Çelebi, Ahmet Zeki Kocamemi, Muhittin Sebati, Fahrettin Arkunlar, Ratip Aşir Acudoğlu’ndan oluşan sanatçılarla birlikte Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’nin kuruluşuna katıldı.

1929 yılında yaptığı Sara adlı tablosu, Mahmut Cuda’nın çok az sayıdaki (üç) nü çalışmasından biri olan resimdir ve resme sonradan 1932 yılında pembe elbise giydirmiştir. 2008 yılında Kadir Has'ın oğlu Can Has koleksiyonuna geçen bu resim, portre özellikleriyle Cüda’nın çok özgün ve etkili yapıtları arasında önemli bir yere sahiptir.

Mahmut Cuda, Sara’nın Portresi Tarih: 1929

Mahmut Cuda'nın 'Sara' adlı eseri 11 Mart 2017 tarihinde Artam Antik A.Ş.’nin 295. Müzayedesinde 500.000 TL fiyatla müzayedeye çıktı ve 1 milyon 450 bin TL fiyata alıcı buldu.

1929 yılında “Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği”nin kuruluşunda görev aldı. Birliğin kurucuları, Refik Fazıl Epikman, Cevat Dereli, Şeref Akdik, Mahmut Cuda, Nurullah Berk, Hale Asaf, Ali Avni Çelebi, Zeki Kocamemi, Muhittin Sebati, Ratip Aşir Acudoğlu ve Fahrettin Arkunlar’dır. Çallı Kuşağı’nın renkçi tutumunun yanı sıra Müstakiller, çizgiye, kuruluşa ve yapısal sağlamlığa öncelik veren resimler yapmışlardır. Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği sergilerine katıldı.

Kırklareli’deki öğretmenlikten sonra 1931 yılında, askerliğini yapmak için İstanbul’a döndü. Askerlik hizmetini tamamlayınca, Kırklareli’deki öğretmenlik görevine devam etti. 1934 yılının Aralık ayında Cûda Kırıkkale’deki görevinden ayrılır. 1 Ocak 1935 tarihinde İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Enstitüsü’ne kartograf (haritacı) oldu. Resim çalışmalarının yanı sıra heykel etütleri gerçekleştirirken, Müstakiller’in grup sergilerine de düzenli olarak katıldı.

1939 yılından başlayarak, Yeni Adam dergisi için kapak kompozisyonları 25 yıl hazırladı ve 1941 yılında II. Dünya Savaşı tehdidi sonrasında ikinci kez askere alındı. Bir yıl sonra Türk Ressamlar ve Heykeltraşlar Cemiyeti’nin kurulmasına önayak oldu (bu Cemiyet, ilk ortak sergisini 1943’te Akademi salonlarında düzenledi).

CHP'nin yurt gezileri programında önce Trabzon ve 1943 yılında Bitlis’te gönderildi. Resim çalışmaları yaptıktan sonra, 1944 yılında 6. Devlet Sergisi’nde ikincilik ödülü kazandı.

1949 yılında Edirne’den resimler yaptı. Bağlı bulunduğu Cemiyet kapanınca, onun yerine 1950’de Türk Ressamlar Derneği’ni kurdu. Ayrıca 1956'da serbest sanat kursları düzenledi.

1952 yılında sekiz sayı sürecek olan Güzel Sanatlar Dergisi’ni yayınlamaya başladı. 1963-1980 yılları arasında sekiz kişisel sergi açtı, karma sergilere katıldı.

1956’da İstanbul Osmanbey’de Serbest Sanat Kursları açtı. Aldığı eğitimle, sanat-doğa ilişkisini gerçekçi üslupla yorumlayıp betimledi. Resimlerinde üçüncü boyut belirgindir."Yeni Gerçekçilik" akımına bağlandı. Resmin teknik ve kurallarına titizlikle uyarak doğayı ayrıntılarıyla işledi. "Yemişler" ve "Trabzon'dan Görüntüler" gibi yapıtları vardır.

1969 yılında Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü’ndeki görevinden emekliye ayrılarak, 1973’te Kılavuzun Böylesi ve Bir Bardak Yağmursuyu İçiverin Gitsin adlı eleştiri kitaplarını yayımladı.

1977’de Avrupa’da inceleme gezisine çıktı. Büyük boyutlu kompozisyonların yanı sıra, natürmont, portre, manzara resimleri ve desenleri de üretti. Ayrıca karikatür, kapak resimleri ve heykel çalışmaları da yaptı.

1978 yılından başlayarak kişisel sergiler düzenleyen Mahmut Cuda’ya 1980 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Onur Ödülü verildi.

1985 yılında iş adamı Halit Narin’in eşi Özden Narin, dönemin ünlü ressamlarından Mahmut Cüda’ya yağlıboya portre siparişi verdi. Tablo bitince Özden Hanım cebine 1.5 milyon lira koyup Mahmut Cuda’ya gitti. Ancak ünlü ressam 3.5 milyon lira istedi. Parayı çok bulan Narinler, tabloyu almaktan vazgeçti. Özden Narin’in siparişi üzerine yapılan bu tablo, Mahmut Cüda’nın şaheserlerinden biri olarak gösteriliyor.

Mahmut Cuda, 1931 yılında Nazıma Hanım ile evlendi.

Hayatının sonuna doğru Aynalı Çeşme'ye taşınıp, Haliç’i gören eski bir Rum evinde oturmaya başlayarak Haliç resimleri yapmıştır.

Mahmut Cuda, 26 Mart 1987 tarihinde İstanbul’da 83 yaşında ölmüştür. Karaca Ahmet Mezarlığı'na defnedildi.

Başlıca eserleri:
Parisli Kız (1927; İzmir Devlet Resim Heykel Müzesi);
Sara’nın Portresi (1929)
Haramiler (1935; Ankara Halkevi Koleksiyonu);
Aydın Yangını (1933; Antalya Müzesi);
Mavi Kareli Elmalar (1944; İstanbul Resim-Heykel Müzesi);
Üç Şerefeli, Edirne (1949, Prof. Sırrı Erinç Koleksiyonu);
Zeytinlik, Marmara Adası (1977; Ersin Düren Koleksiyonu);
Buda’lı Natürmont (İstanbul Resim Heykel Müzesi);
Süheyl Ünver Portresi (1980; İÜ Tıp Tarihi ve Deontoloji Kürsüsü Arşivi);
Yemişler (1982; Hamit Kınaytürk Koleksiyonu).

Kitapları :
1973 - Kılavuzun Böylesi ;
1973 - Yağmur Suyu İçiverin Gitsin ;

Mahmut Cuda, Mustafa Kemal ATATÜRK, tuval üzeri yağlıboya eser, 37 x 35 cm.

Mahmut Cuda, Atatürk Portresi,1981

Kaynak:Biyografi.info