Halil Dikmen

Ressam Halil Dikmen klasik anlayışla yaptığı figüratif resimlerle tanındı.

Halil Dikmen, 1906 yılında İstanbul’da doğmuştur. Kızkardeşi Halide Dikmen ile birlikte bir kardeşi daha vardı. Babası Mehmet Haşim Bey, Leon Hancıyan'ın talebesiydi ve evinde sık sık musiki meclisleri tertip ederdi. Küçük yaşarda iken güzel sanatlara ilgi duymaya başlamıştı. İhsan Hoca'dan ney dersleri, Eyyubi Rıza Hoca'dan nazariyat dersleri almaya başlamıştı. Halil Dikmen İhsan Bey'in ney üfleyişinden etkilenerek talebesi oldu. 14 yahut 15 yaşlarındayken de Eyyübi Ali Rıza Bey'den nazariyat dersleri almaya başladı. Güzel Sanatlar Akademisi'ne Sanayi-i Nefise Mektebi girdikten sonra, İbrahim Çallı ve Hikmet Onat atölyelerinde resim çalışan Halil Dikmen buradaki eğitimini 1927 yılında tamamladıktan sonra 1927 yılında açılan Avrupa'daki resim eğitimi bursluluk sınavını kazandı.

Halil Dikmen, 1928 yılında Paris’e gönderildi. Paris’de Academie Julien'de Albert Laurens'ın ve Andre Lhote'un öğrencisi oldu. Paris'e giderken Ney’ini ve Hamparsum notası ile tespit edilmiş bir repertuarı da yanında götürdü.

Halil Dikmen, Paris’te üç yıl resim öğrenimi gördükten sonra 1931 yılında Avrupa'da aldığı eğitimin devamı olarak 6 ay süre ile Almanya, Avustralya ve İtalya'ya geziler yaptı. 1931 yılında yurda dönüşünde, atandığı Kayseri lisesinde resim öğretmenliği görevine başladı. 6 yıl süren bu görevinde hiç mutlu olamayan Halil Dikmen, o sıralarda Sivas'ta Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapmakta olan Ahmet Kutsi Tecer ile tanıştı. Ahmet Kutsi Tecer daha sonraları Milli Eğitim Bakanlığı Tedrisat Müdürlüğü görevine atanmış ve Kayseri'de çok da mutlu olmayan Halil Dikmen'i İstanbul’a Galatasaray Lisesi'ne tayin ettirmiştir.

İstanbul'a gelen Halil Dikmen İstanbul Galatasaray Lisesi’nde resim öğretmenliği yapmaya başladı. 1937 yılında Atatürk'ün isteği ile kurulan İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’ne ilk müdür olarak atandı. 1949 yılında bu görevi yanında Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde galeri öğretmenliği yapmaya başladı. Halil Dikmen Resim ve Heykel Müzesindeki görevi sırasında ney sevdalısı gençlere hiçbir karşılık beklemeden, ney geleneğinin devamlılığını sağlamak ve çok sevdiği bu musiki aletini çalmayı meraklı gençlere öğretebilmek için ney dersleri veriyordu. Bu öğrencilerden biri de Niyazi Sayın idi.

Halil Dikmen, Refik Fazıl Epikman, Ressam Elif Naci, Mahmut Cuda, Muhittin Sebati, Ressam Ali Avni Çeleb, Cevat Dereli, Fahrettin Arkunlar, Hamit Görele, Eşref Üren, Cemal Tollu, Turgut Zaim gibi Cumhuriyet döneminin ilk ve en önemli ressamları arasına girdi.

Halil Dikmen, Cumhuriyet Halk Partisi'nin 1938 yılında tertip ettiği yurt gezileri etkinliğin çerçevesinde 1940 yılında Giresun'a gönderildi. Burada yaptığı dokuz resimle dönüp o yılın birincilik ödülünü kazandı.

1944 yılında Erzurum Hasankale'ye oradan da Siirt'in Tillo köyüne giderek resimle ilgili çeşitli çalışmalar yaptı.

1929 yılında Paris'te Salon d'Automne'da eserlerini kabul ettiren Halil Dikmen, 1946 yılında Unesco, 1949 yılında Venedik yarışmalarına katıldı. 1949 yılında Amsterdam, 1950 yılında Chicago, 1955 yılında Atina, 1958 yılında Edinburgh ve Kıbrıs sergilerine bazı eserlerini verdi. Devlet Resim ve Heykel Koleksiyonları'nın yanı sıra özel ve resmi koleksiyonlarda eserleri vardır. İstiklal Savaşı'nda Mermi Taşıyan Kadınlar ve Giresun'da Fındık Toplayıcıları adlı eserleri gerek renk, gerek kompozisyon bakımından ilgi çekicidir.

Halil Dikmen - İstiklal Savaşı’nda Mermi Taşıyan Kadınlar, 1933

Halil Dikmen, İstiklal Savaşı’nda Mermi Taşıyan Kadınlar isimli eserde siperde savaşan askerlere mermi ve malzeme taşıyan kadınları tasvir etmiştir. Resimde dik ve geçilmez dağlar savaş sırasında yaşanılan ciddi sorunları simgelemektedir. Kadınların yalınayak yürümesi ve çocukların da malzeme taşıması savaş süresince tüm halkın askerlere destek olduğunu anlatmaktadır.

1937 yılında Ankara Tren İstasyonu’nun duvarlarının dekor süslemesi için ödüllü yarışma düzenlenir. Ar Dergisi’nde yayımlanan “Ankara Garı İçin Dekor Müsabakası” başlıklı anonim yazıda, Ankara Tren Garı’nın holünde ve yan duvarlarında, toplam 21 metre uzunluğunda ve 3,5 metre yüksekliğinde resim panoları yapılması için yarışma açıldığı, Tren Garı’nın duvar resimlerinin konusunun Milli Mücadele sahneleri olacağı bildirilmiştir. Nafia Vekâleti (Bayındırlık Bakanlığı) tarafından oluşturulan bir heyet ile kompozisyonlar incelenecek ve altı sanatçıya peşin ödeme yapılacaktır. Yarışma sonunda Ankara Ticaret Lisesi resim öğretmeni Nureddin Ergüven birinciliği, Heykeltıraş Heinrich Krippel ikinciliği, ressam Refik Fazıl Epikman üçüncülüğü, İstanbul Resim ve Heykel Galerisi Müdürü Halil Dikmen ise dördüncülüğü alır.

Türk musikisiyle de ilgilendi. Küçük yaşlarda ilk kez İhsan Hoca'nın hediye ettiği ney ile derse başladı. Eyyubi Ali Rıza Bey'den de nazariyat dersleri aldı. Halil Dikmen'in hocası Emin Dede'dir. Radyo Müdürü Mes'ud Cemil'in ısrarları üzerine bir takım bant ve konserlere iştirak etmiştir. En önemli talebesi neyzen Niyazi Sayın'dır.

1961 yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı olan Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğüne atanması nedeniyle Ankara'ya yerleşmiştir.

Halil Dikmen, Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürü iken 17 Ekim 1964 tarihinde kalp krizi sonucu Ankara’da 58 yaşında ölmüştür. Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi.

Portakal Toplayanlar.

Kaynak:Biyografi.info