Hüseyin Anka

Hüseyin Anka’nın en bilinen eseri Ankara'da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi bahçesindeki Mimar Sinan Anıtı ve Anıtkabir'deki heykelleridir.

Hüseyin Anka, 1909 yılında Edirne’nin Lalapaşa ilçesine bağlı Domurcalı Köyü’nde doğmuştur. Tam adı Hüseyin Anka Özkan’dır. Babası Ulvi Nuri, Hüseyin Anka 4 yaşında iken Balkan Harbi’nde şehit olmuştur. Babasının şehit olasından sonra Edirne Asım Bey Darüleytam’ında (yetimler evi) iki yıl, ardından şehit çocuklarını okutmak üzere toplayan başka bir yetim evinde altı yıllık ilkokul öğrenimi gördü. 1920 yılında Edirne’nin Yunanistan tarafından işgal edilmesiyle köyüne geri dönmüştür. 2022 yılında Edirne’nin Kurtuluşundan sonra Edirne Öğretmen Okulu’nun sınavını kazanarak öğrenimini devam ettirmiştir.

Hüseyin Anka, lise öğreniminin sonuna dek Edirne’de yaşamıştır. Edirne Öğretmen Okulu'nda iken aynı okulda resim öğretmeni olan Ratip Aşir Acudoğlu'dan ilk resim zevkini aldı. Edirne Öğretmen Okulu'nu ziyarete gelen Millî Eğitim Bakanı Mustafa Necati'nin dikkatini çekmesi üzerine 1931 yılında mezuniyetinin ardından İstanbul’daki azınlık okullarından birinde kültür dersleri öğretmeni olarak atandığında 1931 yılında İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin heykel bölümüne de kaydoldu. Bu okulda önce, İhsan Özsoy ve Mahir Tomruk'tan dersler gördü; 1937 yılından sonra Nazi Almanyasından kaçan Rudolf Belling'in öğrencisi oldu. Akademi’den 1941 yılında mezun oldu.

Hüseyin Anka, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olduktan sonra çalışmalarını serbest olarak sürdürdü ve genellikle anıtsal heykeller yaptı. Figüre bağlı olarak çalıştı; antik klasik Yunan heykellerinden esinlendi.

Hüseyin Anka, 1951-1953 yılları arasında Rudolf Belling denetiminde Anıtkabir'in değişik yüzey ve mekanlarındaki heykel ve kabartma uygulamalarını gerçekleştiren (Zühtü Müridoğlu, İlhan Koman, Hakkı Atamulu, Nusret Suman) heykeltıraşlar arasında yer aldı. Hüseyin Anka, Kadın Heykel grubu, Erkek Heykel Grubu ve Arslan Heykel Grubu heykellerini yaptı.

Hüseyin Anka’nın yaptığı Anıtkabir'in girişindeki aslanlı başındaki kadın gurubu heykelleri.

Mustafa Kemal ATATÜRK'ün vasiyeti üzerine 1956 yılında Türkiye Emlak ve Kredi Bankası'nın siparişi ile Mimar Sinan'ın ilk heykelini yaptı. Bu eseri Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Binası bahçesine yerleştirilmiştir.

Hüseyin Anka’nın 1956 yılında yaptığı Mimar Sinan’ın heykeli

Mimar Sinan’ın heykeli Ankara’da Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin bahçesinde yer alır. 1956 yılında Türkiye Emlak ve Kredi Bankası tarafından heykeltıraş Hüseyin Anka’ya yaptırılmıştır. Atatürk’ün, Türk Tarih Araştırma Kurumu’na ilettiği ve sözlerini kendi el yazısı ile “T.T.A.K. Sinan’ın heykelini yapınız. K.Atatürk: VIII 1935 saat 22.50” şeklinde yazdığı vasiyetini, sadece bu banka yerine getirmiştir. Heykelin ağırlığı 7 ton ve tabanı ile birlikte yüksekliği 4.30 metredir. Mermer tabanının ön yüzünde “Mimar Koca Sinan 1490–1588 Türkiye Emlak Kredi Bankasının ilim ve sanat camiasına armağanıdır” oyma yazısı vardır. Tabını üzerinde ünlü mimarımız Mimar Sinan’ın (1490–1588) ayakta duran, kendisine has giysileriyle mermer heykeli bulunmaktadır.

Hüseyin Anka, 1960 sonrasında Türkiye’nin çeşitli yöreleri için anıtsal Atatürk heykeli yaptı. Van, Aydın, Antakya, Manisa, Trabzon, Gönen, İskenderun, Diyarbakır Atatürk anıtları Hüseyin Anka'nın eseridir.

Hüseyin Anka’nın ilk ve tek soyut çalışması olan “Yankı” adlı heykel, Cumhuriyetin 50. yılı şerefine gerçekleştirilmiştir ve İstanbul'da Taksim-Dolmabahçe yolu kenarındaki park alanında yer alır.

1989 yılında yönetmen Suha Arın tarafından çekilen, “HÜSEYİN ANKA ile SİNAN’I YENİDEN YORUMLAMAK” isimli belgeselde Hüseyin Anka’nın görüşlerine yer verilmiştir.

Hüseyin Anka, 1991 yılında devlet sanatçısı unvanını aldı.

Hüseyin Anka’nın Hüseyin Cengiz Özkan adında bir oğlu vardır.

Hüseyin Anka, 13 Eylül 2001 tarihinde İstanbul’da 92 yaşında ölmüştür.

Eserleri:
Anıtkabir’de İstiklal Kulesi önündeki Kadın Heykel Grubu, Ankara
Anıtkabir’de Hürriyet Kulesi önündeki Erkek Heykel Grubu, Ankara
Anıtkabir Aslanlı Yol Heykel Grubu, Ankara
Mimar Sinan Anıtı, DTCF önünde, Ankara, 1956
Mithat Paşa Anıtı, Ziraat Bankası önünde, Ulus, Ankara, 1966
Atatürk ve Gençlik Anıtı, Cebeci Atatürk Öğrenci Yurdu bahçesi, Ankara
Antakya Atatürk Anıtı, 1963
Diyarbakır Atatürk heykeli, 1964
Aydın Atatürk Anıtı, 1964
Van Atatürk Anıtı, 1966
Trabzon Atatürk Heykeli 1948
Hürriyet Gazetesi binası rölyefi, İstanbul (Babıali Caddesi’nden Güneşli’deki Hürriyet Medya Towers'a taşınmıştır.
Yankı heykeli, Gümüşsuyu Parkı, İstanbul, 1973
İskenderun Atatürk Anıtı, 1983
Topçu Seyit Onbaşı Heykeli, Çanakkale, 1996 (2006 yılında Eceabat’taki Mecidiye Tabyası’ndan alınıp Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nün bahçesine kaldırılmıştır.)

Kaynak:Biyografi.info