Keçecizade Fuad Paşa

Osmanlı devlet adamı Keçecizade Fuad Paşa Tanzimat döneminin önde gelen üç siyasi liderinden biridir.

Keçecizade Fuad Paşa, 17 Ocak 1815 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Mehmed Fuad’dır. Rumeli Kazaskeri Mehmed Salih Efendi dedesidir. Babası Keçecizade İzzet Molla’dır. Annesi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın torunlarındandır. Baba ve atalarını izleyerek ilmiye mesleğine giren Keçecizade Fuad Paşa eğitimi yanı sıra Arapça ve Farsça öğrendi ve sonunda müderris (medrese hocası) diploması aldı. Ayriyetten yeni kurulan ve Fransızca eğitim verilen Tıbbiye Mektebi'nde okudu. Buradaki öğrenimin Fransızca olması sayesinde Fransızca’yı da öğrendi.

Tıbbiyeden doktor yüzbaşı olarak mezuniyetinin ardından Trablusgarp’a gitti. Dönüşte Koca Mustafa Reşid Paşa’nın teşvikiyle siyasi kariyere başlayan Keçecizade Fuad Paşa, 1837 yılında Bab-ı Ali Tercüme Kalemi'nde işe başladı. 1839’da buranın mütercim-i evvelliğine yükseltildi. Şubat 1840'ta Londra büyükelçiliğine sefâret başkâtibi olarak gönderildi ve 2 yıl orada çalıştı. Londra’da bir süre maslahatgüzarlık da yaptı.

1844 yılında I. Abdülmecit’in mektubunu İspanya kraliçesi Elizabeth’e vermek için Madrid’e gönderildi. Aynı zamanda kendisine Portekiz’e geçmesi ve genç Portekiz kraliçesine padişahın selâmlarını bildirmesi tâlimatı da verildi. Bir yıldan fazla İspanya ve Portekiz’de kaldı.

Keçecizade Fuad Paşa, Temmuz 1845’te Dîvân-ı Hümâyun tercümanlığına, 18 Şubat 1847’de rütbe-i ûlâ sınıf-ı evveli ile Dîvân-ı Hümâyun âmedciliğine tayin edildi.

Keçecizade Fuad Paşa, 1848 yılında Macarlar’ın Avusturya’ya karşı başlattıkları bağımsızlık hareketleri Eflak’a da sıçrayınca Bükreş’e gönderildi. Orada asayişi sağlamaya çalıştı. Avusturya’ya yardım eden Rusya’ya karşı Lehler de ayaklanmıştı. Bir kısım Macar ve Leh milliyetçisinin Osmanlı Devleti’ne sığınması üzerine Avusturya ve Rusya bunların iadesini istedi. Bâbıâli bunu reddedince savaş tehdidinde bulundular. Osmanlı hükümeti konuyu barış yoluyla halletmek için, Bükreş’te bulunan Fuad Efendi’yi fevkalâde murahhas büyükelçi sıfatıyla Rus çarı nezdine göndermeye karar verdi. Padişahın mektubunu götüren Fuad Efendi 5 Ekim 1849’da Petersburg’a vardı. Rus yetkililerle ve bizzat çarla görüşerek meseleyi barış yoluyla halletti. Bu başarısından dolayı 29 Kasım 1849’da bâlâ rütbesi verilerek sadâret müsteşarlığına getirildi.

11 Nisan 1850 tarihinde İstanbul’a dönen Keçecizade Fuad Paşa’ya imtiyaz nişanı verildi. İstanbul’da üç dört ay kaldıktan sonra romatizmasını tedavi ettirmek üzere Bursa’ya gitti. Burada 1 ay kaldı. Bursa’dan döndükten sonra 1850 yılı ortalarında teşkil edilen Encümen-i Dâniş’e sadâret müsteşarı sıfatıyla dâhilî âza tayin edildi.

6 Nisan 1852 tarihinde Mısır idaresinin reformuyla ilgili müzakereler için Kahire'ye gönderildi. Burada üç buçuk ay kadar kalarak Mısır’ın 60.000 kese olan yıllık vergisini Mısır Valisi I. Abbas Hilmi Paşa ile anlaşarak 80.000 keseye çıkartmayı başardı. Mısır’dan dönüşünde 9 Ağustos 1852 tarihinde Hariciye Nâzırlığı’na getirildi. Kırım Savaşı'nın en kritik dönemlerinde Hariciye Nazırlığı yaptı. Kırım Harbi’ni sona erdiren 30 Mart 1856 tarihinde Paris Antlaşması müzakerelerinde bulundu.

1854 yılından itibaren Tanzimat Fermanı reformlarını planlamakla görevlendirilen Meclis-i Âlî-i Tanzimat üyeliğinde ve birkaç kez başkanlığında bulundu. Fransa'ya yakın politikasından dolayı İngiltere'nin baskısıyla 1856 yılında hariciye nazırlığından uzaklaştırıldıysa da 1858 yılında yeniden bu göreve geldi.

1860 yılında çıkan Suriye ve Lübnan isyanını bastırmakla I. Abdülmecit tarafından görevlendirilerek Şam valiliğine atandı. İsyanı ordusu ile bastırdıktan sonra eski Şam valisi ve Arabistan Ordusu müşiri Ahmed Paşa ile Şam eşrafından 167 kişiyi idam ettirdi.

I. Abdülmecit, 25 Haziran 1861 tarihinde tüberkülozdan vefat edince yerine kardeşi Abdülaziz geçti.

15 Temmuz 1861 tarihinde Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye ile Meclis-i Âlî-i Tanzîmat gibi iki reform meclisini bir düzenlemeyle Meclis-i Ahkâm-ı Adliyye adıyla birleştirildi. Başkanlığına Keçecizade Fuad Paşa getirildi.

Keçecizade Fuad Paşa, Abdülaziz saltanatında 22 Kasım 1861 - 6 Ocak 1863 ve 3 Haziran 1863 - 5 Haziran 1866 dönemlerinde iki kez sadrazam ve toplam on yıla yakın Hariciye Nazırlığı yaptı. Bunun yanı sıra 14 Şubat 1863 tarihinde seraskerlik görevine getirildi.

22 Kasım 1861 tarihinde sadrazamlığa getirilen Keçecizade Fuad Paşa, ilk iş olarak, büyük bir buhran içinde olan maliyenin düzeltilmesi için alınmasını gerekli gördüğü tedbirleri bir raporla padişaha bildirdi. Bu raporda, yedi yıldır devam eden ve 1861 yılında 344.000 keseyi bulan bütçe açığının, kâğıt paranın kullanılmasına son verilerek ve israfa engel olunarak kapatılabileceğini, geliri arttırmak için de vergilerin yükseltilmesini, tuz ve tütüne vergi konulmasını, bu yolla gelirlerde bir yıl öncesine nisbetle yaklaşık 865.000 kese artış sağlanabileceğini ileri sürüyordu. Hazinenin kontrolünü bizzat üstlenen Keçecizade Fuad Paşa aldığı tedbirlerle gelirleri kısmen arttırdı. İngilizler’den yapılan istikrazla ve bazı şartlarla kâğıt para tedavülden kaldırıldı.

Fakat 1862 bütçesinde masrafların artmasına karşılık gelirlerin arttırılamaması yüzünden dengeli bir bütçe kurulamadı. Bütün gayretine rağmen maliyeyi istediği şekilde düzeltememesi ve Rumeli’de gittikçe yayılan milliyetçi fikirlerin durumu daha da ağırlaştırması üzerine Keçecizade Fuad Paşa 2 Ocak 1863 tarihinde sadrazamlıktan istifa etti.

Abdülaziz’in 3 Nisan 1863’ten 2 Mayıs 1863 tarihine kadar süren Mısır seyahatinde yanında oldu. 1 Haziran 1863’te de seraskerlik uhdesinde kalmak üzere ikinci defa sadrazam oldu.

Keçecizade Fuad Paşa’nın Şehzade Camii karşısında ikamet ettiği konağı 11 Aralık 1864 gecesi çıkan yangında yok olunca Sadrazam Yusuf Kamil Paşa'nın Sirkeci Demirkapı'daki konağına taşındı. Bir süre sonra bu konak da yandı. Bu felaket üzerine Padişah Abdülaziz, Beyazıt'ta bugün İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi olarak kullanılan kâgir binayı yaptırarak paşanın kullanımına tahsis etti.

Sadrazam iken 5 Haziran 1866 tarihinde padişah Abdülaziz’in Mısır Hıdivi İsmail Paşa’nın kızıyla evlenmesine itiraz ettiği için sadrazamlıktan azledildi. Bir süre açıkta kaldıktan sonra 1867 yılında yeniden hariciye nazırlığına atandı.

Kalbinden rahatsızlığı dolayı kışı geçirmek için gittiği Fransa'nın Nice kentine giden Keçecizade Fuad Paşa, 12 Şubat 1869 tarihinde Nice, Fransa’da 54 yaşında ölmüştür. Fransız hükümetinin tahsis ettiği bir savaş gemisiyle 28 Şubat 1869’da İstanbul’a getirildi ve Sultanahmet semtinde Peykhane caddesinde yaptırdığı caminin yanına defnedildi. Kabrinin üstüne daha sonra türbe yapılmıştır.

Kaynak:Biyografi.info