Nijat Sirel

Nijat Sirel, ülkemizde anıt heykelciliği yabancı sanatçılardan devralan ilk Türk heykeltraşlarımızdandır.

Nijat Sirel, 1898 yılında Amasya’da İbrahim Şazi Bey ve Yennevveva'nın oğlu olarak doğmuştur. Ablası ressam Harika Sirel (d. 07 Nisan 1896) ressam Hüseyin Avni Lifij ile evli idi. 1915 yılında İstanbul Sultanisi'nden (İstanbul Erkek Lisesi) mezun olduktan sonra heykel eğitimi için Almanya'ya gönderildi. Münih Güzel Sanatlar Akademisi'nde eğitim gördü. Profesör Hermann Kahhn atölyesinde çalıştı. Kısa süre bağımsız çalıştıktan sonra 1922’de yurda döndü.

İlk resim derslerini ablası Harika'nın eşi Hüseyin Avni Lifij'den aldı.

Nijat Sirel, Türkiye’ye döndükten sonra 1922 yılında İzmir Lisesi'nde resim öğretmenliğine atandı. Daha sonra İstanbul'da Vefa Lisesi ve Gaziosmanpaşa okullarında da öğretmenlik yaptı.

1927 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi'ne (Güzel Sanatlar Akademisi) heykel öğretmenliğine atanan Nijat Sirel, Alman heykeltraş Rudolf Belling’in yanında görev yaptı. 1932’de okul müdürü Burhan Toprak ile ters düşmesi nedeniyle okuldan ayrıldı. 1937 yılında da okula tekrar döndü. Akademide Mahir Tomruk'un öğrencisi oldu. 22 Kasım 1952 tarihinde Akademi müdürlüğüne atandı.

Nijat Sirel, ülkemizde anıt heykelciliği yabancı sanatçılardan devralan ilk Türk heykeltraşlarımızdandır. Türk heykelciliğin ilk öncüleri olarak sayabileceğimiz diğer isimler arasında Mahir Tomruk, Rudolf Belling, Nejat Sirel; Cumhuriyet sonrası içinse Zühtü Müridoğlu yer alır. Cumhuriyetin kuruluşuna kadar bu okuldan yetişen sanatçılar İhsan Özsoy, İsa Behzat, Mahir Tomruk ve Nejat Sirel olmuştur. Bu bakımdan Nijat Sirel ülkemizin ilk heykel sanatçılarından ve hocalarındandır.

Bursa-Atatürk-Anıtı.

Mahir Tomruk ile birlikte 1931 yılında gerçekleştirdiği Bursa Atlı Atatürk anıtı, en güzel eselerinden biri olarak kabul edilir.

Bu ilk denemeyi 1933’de yaptığı Çanakkale Atatürk anıtı, Kocaeli Atatürk anıtı, Bolu Atatürk anıtı, Hakkı Atamulu ile birlikte yaptığı Malatya’daki Atatürk ve İsmet İnönü anıtları izledi. Sanatçının, Resim ve Heykel Müzesinde alçı ve bronz büstleri de vardır.

17 Haziran 1959 Tarihinde Türkiye'de ilk bronz heykel dökümünü yaparak ülkemizde ilk bronz heykel dökümünü yapan sanatçı unvanını aldı.

Şair Abdülhak Hamit Büstü, Bronz, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, 1928

Nijat Sirel, ünlü isimleri yaptığı büstlerle ölümsüzleştirmiştir. Bronzdan "Şair Abdülhak Hamit Tarhan başı", alçıdan "Mithat Paşa büstü", alçıdan "Kadın başı", alçıdan "Şair Ahmet Haşim maskı", alçıdan "Ressam Hüseyin Avni Lifij başı", İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nde bulunan eserlerindendir. Büstünü yaptığı kişiler arasında ressam Hüseyin Avni Lifij, Sanayi-i Nefise Mektebi’nin müdürlerinden Cemil Cem Bey, dostu heykeltıraş Nermin Faruki de vardır.

Nü çalışmalar yapmanın hayli sıkıntılı olduğu bir dönemde Nermin Faruki ile birlikte yaptığı çıplak kadın heykeli, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'ndedir. Nermin Faruki ile birlikte yaptıkları bu eserde dönemin yasaklarına ve zorluklarına rağmen ''Nü'' çalışmaların Türk heykel sanatına nasıl dahil olduğunu görürüz. Heykelde figür oturur vaziyette, bir eli destek alır şekilde yerdeyken diğer eli omzunu tutmakta. Bu figürün Nermin Faruki modelliğinde etüt edilip edilmediğini bilmiyoruz, fakat saç modeli ve büstün anatomik özelliklerinden yola çıkarak Nermin Faruki'yi akıllara getirdiğini söyleyebiliriz.

Nijat Sirel, kendisinden 17 yaş küçük ve Türkiye'in ilk kadın heykelcilerinden olan Nermin Faruki ile evlenmiş ve bir çok heykelelrini yaparken ondan da yardım almıştır.

Nijat Sirel, 18 Haziran 1959 tarihinde İstanbul’da 61 yaşında kalp krizinden ölmüştür.

Eserleri :
Bolu Atatürk heykeli (Ratip Aşir Acudoğlu ile birlikte), Bolu
Mithat Paşa Büstü (İstanbul Resim ve Heykel Müzesi),
Abdülhak Hamit Tarhan Büstü (İstanbul Resim ve Heykel Müzesi),
Ahmet Haşim Maskı (İstanbul Resim ve Heykel Müzesi),
Hüseyin Avni Lifij Büstü (İstanbul Resim ve Heykel Müzesi),
Bursa Atatürk Anıtı (1931 Mehmet Mahir Tomruk ile birlikte),
Bolu Atatürk Anıtı, (Hakkı Atamulu ile birlikte)
Çanakkale Atatürk Anıtı (1944),
Malatya İsmet İnönü Anıtı.


Kaynak:Biyografi.info