Murat Ertel

BaBa ZuLa başta olmak üzere pek çok müzik grubu ve projesinin yaratıcısı yapımcı, besteci, söz yazarı ve multi enstrümantalist…

Murat Ertel, 30 Mart 1964 tarihinde  İstanbul’da ailesinin tek çocuğu olarak doğmuştur. Babası grafik sanatçısı Mengü Ertel’dir. Annesi, İlhan Selçuk ile Turhan Selçuk'un kız kardeşi Ülfet Nuran Ertel’dir. Karikatürist ve usta gazeteci Turhan Selçuk ve İlhan Selçuk dayısı olur. Murat Ertel çocukluğunda eve gidip gelen Ruhi Su ile diğer halk müziği sanatçılarından etkilenerek, anne babasının sevdiği plakları dinleyerek müziğe sevdalandı. Orta öğrenimine İngiliz Lisesi'nde (English High School) devam ederek 1982 yılında mezun oldu. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde televizyon, Boğaziçi Üniversitesi'nde İngiliz Dili ve Edebiyatı okudu. Boğaziçi Üniversitesi İngiliz dili ve Edebiyatı bölümüne girerek yüksek öğrenimine devam etti. Bu okulda Jale Parla, Oya Başak, Ercüment Atabay ve Tomris Uyar’dan dersler aldı. Marmara Üniversitesi Sinema Televizyon bölümünde yüksk lisans yaptı. 1996'da Mavi Tren başlıklı tezi ile yüksek lisans derecesi aldı.

1960'larda henüz çok küçükken ksilofon ve mızıka çalmaya başladı. Anneannesi Hikmet Selçuk’un pikap ve radyosunu açıp kapayarak ve pikabın devrini değiştirerek müzik yapmaya başladı. Bu müziklere dans ile eşlik etmek üzere Mavi Güneş adını verdiği ve kendi dışında Esra Yazıcı ile Aslı Kayabal’dan oluşan ilk grubunu 1969'da, henüz beş yaşında iken kurdu. Grup gösterilerini ev halkına sergiledikten sonra dağıldı.

Tamer Başol, Zühtü Müridoğlu, Kuzgun Acar ve Aloş (Ali Teoman Germaner) gözetiminde heykel seramik ve resimler yaptı. İlkokulda şiirler okudu ve kendi yazdığı skeçler ile tiyatro oyunları oynadı. Hayvan, uzaylı yaratık resimleri ve karikatürleri çizdi, basılmayan afişler yaptı. 1960 ve 1970'lerde Vampirella, Jungla ve Korku dergilerini ve Abdülcanbaz’ı Türkiye’de yayınlayan annesinin kuzeni Mehmet Benli sayesinde, büyürken tüm bu dergileri yayınlanır yayınlanmaz okuyabildi.

Gerek babası, gerek dayıları İlhan Selçuk ve Turhan Selçuk sayesinde Türkiye'de edebiyat dünyasının Aziz Nesin, Yaşar Kemal, Edip Cansever, Turgut Uyar gibi önemli isimleri ile genç yaşta tanıştı. Ailesi ile Esentepe'de Sağlamfikir Sokak'ta oturdukları sırada komşu oldukları1976'da itibaren Kurtalan Ekspres'in bas gitaristliğini yapmış olan Ahmet Güvenç ve grup Bunalım’ın provalarını izleyerek genç kuşak sanatçılarla tanıştı.

Murat Ertel’in resimleri ilk olarak 7 yaşında iken İstanbul Devlet Opera ve Balesi’nin Polaria isimli operetinin program kitapçığında yer alarak basıldı. Çizimler daha sonra Doğan Kardeş dergisinde de 1971 yılında basıldı. 8 yaşında iken ilk dergisi olan Ormandaki Hışırtılar'ı da 5 sayı birer kopya olarak üretti.

Evlerine sürekli gelip giden Can Yücel, Mehmet Güleryüz, Melih Cevdet Anday, Ara Güler ve Cihat Burak gibi sanatçılardan çok etkilendi ve hayat boyu ailecek bu sanatçılar ile görüşerek büyüdü. En çok etkilendiği müzisyen, dayısının yakın arkadaşı Aşık İhsani idi. Evlerine sıklıkla gelen ve babası Mengü Ertel'in kapak yapması için albümlerini baştan sona çalan Ruhi Su'yu dinleme, görerek öğrenme imkanı buldu. Radyoda duyduğu Barış Manço, Fikret Kızılok ve Cem Karaca gibi sanatçıların plaklarını ailesine aldırtarak dinlemeye başladı.

Ailesinin sanat sevgisi ve sanatçılarla dostlukları sayesinde çocukluğunda beli başlı tiyatro topluluklarının oyunların provalardan başlayarak galalara kadar izleme fırsatı buldu. Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu'nu, Yıldız Kenter ve Müşfik Kenter’in Kenter Tiyatrosu, Nejat Uygur'u, Müjdat Gezen’i, Gülriz Sururi ve Engin Cezzar’ı, Haldun Taner ve Devekuşu Kabare’yi, Zeki Alasya ile Metin Akpınar’ı, Ferhan Şensoy’u çocukluğundan itibaren hayat boyu takip etti, oyun sonlarında babasıyla sahne arkalarına gitti. Erol Günaydın, Münir Özkul, Bedia Muvahhit, Semiha Berksoy ve Muhsin Ertuğrul gibi duayenler ile tanıştı.

Sinematek üyesi ve bir dönem de başkanı olan babası Mengü Ertel'in kiraladığı ve evde birlikte seyrettikleri 8 mm filmler haftada bir veya iki kez okulun kantininde de gösteriliyordu. Bu sayede Potemkin Zırhlısı ya da Rashomon gibi sinema klasiklerini defalarca seyretti.

Orta öğrenimine İngiliz Lisesi'nde (English High School) devam etti. Bu dönemde The Doors, Santana ve Pink Floyd gibi İngiliz ve Amerikan rock gruplarını da dinlemeye başladı. 1976 yılında İlk gitarını aldı ve yoğun olarak gitar çalmaya başladı. Komşuları Nihat Fındıklı’nın evinde Uğur Güracar, Samih Rıfat ve Ünol Büyükgönenç ile doğaçlamalar yapmaya başladı. Yazın İlhan Selçuk’un Akyaka’daki evine gitmeye, Azra Erhat ve Mina Urgan gibi sanatçılarla birlikte tekne ile Mavi Yolculuklara çıkmaya başladılar.

Aynı yıllarda haftada iki-üç gün ailecek Maçka Sanat Galerisi gidiyorlardı. 1990'lı yıllara kadar Füreya Koral, Candeğer Furtun, Seyhun Topuz, Ömer Uluç, Semiha Berksoy, Komet ve Erdal İnönü gibi sanatçı ve bilim insanları le tanıştı.

1978 yılında English High School’dan arkadaşı Akın Evliyaoğlu ile İkide Bir (Two of One) isimli bir grup kurarak bir kasetin tek bir yüzüne Nightwalker isimli doğaçlama konsept albümünü kaydetti. İkinci albümleri için ikiliye Peker Açıkalın da katıldı ancak bu kayıtlar albüm olmadı.

Murat Ertel, lisede tiyatro oyunlarında yer aldı ve Faik Ertener yönetiminde oyuncu olarak ödüller kazandı. Ortaokuldan lise sona kadar sınıf arkadaşı Bozkurt Bayer ile Süper Salak isimli bir resimli roman çizdi. Resimli roman yıllar içinde ders sırasında öğrencilerce gizli gizli elden ele karşı tarafa ulaştırılan bir atışma haline dönüştü.

1980'lerin başında okulda Akın Evliyaoğlu, Bozkurt Bayer ve Sinan Uzel ile Dead Rats isimli bir müzik grubu kurdu. Bu grup, Milliyet Liselerarası Müzik Yarışması'na katıldı ancak doğaçlama yaptığından elendi. Alman Lisesi'nde ve birkaç kolejde konser veren grup aynı yıl dağıldı.

Murat Ertel, 1982 yılında İstanbul’a gelen Omega isimli Macar gruba rehberlik yaptı, Bilsak Caz Festivali, İKSV ve Pozitif’in etkinliklerinde de rehberlik yaparak pek çok sanatçı ile tanıştı ve sound-checklerini izledi. Okulunun tarihindeki ikinci edebiyat şubesini arkadaşları ile açtırarak liseden mezun oldu.

Akademinin Sinema-Televizyon Enstitüsü'ne birincilik ile girdi. Bu okulda Ömer Lütfi Akad, Suha Arın ve Duygu Sağıroğlu gibi hocalar ile iki sene okudu, laboratuvarda film yıkama ve basma bölümünde ve makine dairesinde çalıştı.

1985 yılında Akın Evliyaoğlu ile birlikte yanlarına basta Ayhan Sayıner, davulda Serdar Karaoğlu ve vokalde Erdin Çeliköz’ü alarak kendi bestelerini çalmaya başladı. TIR ismini verdikleri bu grup birkaç başarılı üniversite konseri sonrası dağıldı. 1986 yılında Akın Evliyaoğlu ile birlikte ilk film müziğini yaptı. Dilek Gökçin'n yönetmenliğini yaptığı Yokuş isimli bu kısa film, Almanya'da gerçekleşen 32. Oberhausen Film Festivalinde en iyi film seçilmiştir.

Murat Ertel, gitar ve bağlama çalmayı öğrendi. Hiçbir kalıba, modaya bağlı kalmadan doğaçlama ‘o anın müziğini üretmek ve melodiye pek prim vermemek amacıyla 1988 yılında Murat Ertel (vokal, elektro bağlama, gitar), Merih Öztaylan (vokal, sampler), Emre Onel (darbuka, sampler, perküsyon), Levent Akman (ritim makinesi, perküsyon), Cevdet Erek (davul), William Machbeth (kontrbas, bas gitar) ile Zen grubunu Boğaziçi Üniversitesi’nde kuruldu. Ürettiklerine ‘toplu meditasyon’ diyorlardı. Doğaçlama çalan Zen’in konserleri de sahne çevresinde o anda yaşananların müziğe yansımasıyla gelişiyordu. Performans sırasında müzikle film ve dia gösterisi iç içe geçiyor, görüntüler şarkıları destekliyordu.

Murat Ertel bu arada Boğaziçi Üniversitesi Müzik Kulübü başkanı seçildi ve birkaç yıl başkanlığı yürüttü. 1987 yılında ilk solo albümü olan Büyük Günahlar’ı kaydetti, albüm yayınlanmadı. Gergedan (1987-1988), ve Argos dergilerinde (1988-1990) çalıştı.

Murat Ertel, müzik çalışmalarının yanında Ömer Madra yönetiminde Arredamento dergisinde yazdı ve çizdi. 1992'de RR isimli resimli roman dergisinde Sarkis Paçacı, Ergün Gündüz ve İrfan Sayar ile birlikte yazı işleri müdürü olarak çalıştı. Dergi, sadece iki sayı çıkarılabildi. Pornografik bulunup dava konusu olunca yayımı sona erdi. Mayıs 1991'de yayımlanmaya başlayan ve Türkiye’nin ilk fanzinlerinden olan Mondo Trasho'da sayfa tasarladı.

Askerlik hizmetini 1993 yılında Burdur Askeri Bandosu'nda tamamladı. İstanbul'da Maltepe Süreyya Plajı’nda Plaj Stüdyosu adlı bir stüdyo kurdu. Bu stüdyodaki ilk kayıtları 1993'te 13 isimli bir albüm olarak yayınlandı. Kendisi dışında 12 ZeN elemanının 12 solo şarkısından oluşan ve 13 adet çoğaltılan albümün yapımcılığın Murat Ertel üstlendi.

Murat Ertel, Stüdyo İmge dergisinde müzik yazıları yazdı. Leblebi gibi çeşitli gruplar ile prova kayıt konser yaptı. 1994'te Repertuar Köpekleri adını verdiği grupla çeşitli barlarda kısa bir süre Repertuar Köpekleri adı altında cover şarkılar çaldı, ticari başarı sağladı. 

1995 yılında Sezen Aksu’nun Beni Al Onu Alma isimli şarkısının klibinde oynadı ve orkestrasıyla konserlere çıktı.

Yönetmen Derviş Zaim'in yeni tamamladığı Tabutta Rövaşata filmi için, okuldan arkadaşı Murat Ertel'in kurucusu olduğu Zen grbundan yeni müzikler istemesi üzerine Murat Ertel, 1996 yılında Zen gurubundaki isimlerle (Mehmet Levent Akman, Murat Ertel ve Emre Onel) filme müzik yapmak için BaBa ZuLa grubunu kurdu.

Daha sonra da tiyatro oyunlarına müzik hazırlama ve konser teklifleri artınca, BaBa ZuLa yola devam etmiş, gelenekselle çağdaşı birleştirme, evrensel bir dil yakalama yolunda kafa yormaya başlamıştı. İlk konserde gruba Tabutta Rövaşata filminin oyuncuları Ayşen Aydemir, Tuncel Kurtiz ve Ahmet Uğurlu’nun yanı sıra klarnette Selim Sesler ile davulda Fahrettin Aykut da eşlik etti. Grupta ilk konuk basçı William Macbeath idi. Murat Ertel konserlerle, albümlerle yola devam etti ve yerli müzikte vitrinin en önemli figürlerinden biri haline geldi. Deneylere girişerek elektronik bağlamada yeni çalma teknikleri geliştirdi.

Hür FM isimli radyoda Ses Nefes (1993-1994), Açık Radyo’da Elektirik (1997-1998) isimli müzik programları yaptı.

1998 yılında Alman grubu Embryo ile konserler verdi ve kayıtlar yaptı ve grubun İstanbul Casablanca isimli albümünde yer aldı (1999). Aynı yıl, BaBa ZuLa tiyatro oyunları için yaptıkları müzikleri içeren Üç Oyundan 17 Müzik adı albümü yayınladı. BaBa ZuLa ile birlikte ilk yurt dışı konserlerini de 1999'da Makedonya’da Kumanova Jazz Festival’de verdi. Bu konserden sonra BaBa ZuLa ile birlikte dünyanın dört bir tarafında konserler vermeye başladı ve yurt dışında verdiği konserler yurt içinde verdiği konserlerden kat be kat fazla ve etkili oldu

ZeN grubu son konserini olarak 2000 yılında Taksim’de AKM’de Semiha Berksoy ile birlikte verdi. Grubun Amerika turnesini Mengü Ertel’in hastalığı nedeniyle son anda iptal eden Murat Ertel, babasının 2000 yılındaki ölümü ile sarsıldı ve ZeN grubunu dağıtmaya karar verdi.

Birkaç reklam filmi ve belgesel müziği yaptıktan sonra BaBa ZuLa ile birlikte Yavuz Turgul’un gizli yönetmenliğini yaptığı ve Nilgün Öneş’in senaryosunu yazdığı Biz Size Aşık Olduk isimli komedi dizisine müzik yaptı (2002). Teremin isimli çalgıyı ilk defa Türkiye’ye getirerek bu aleti çaldı, kayıt etti (2002).

Murat Ertel, Levent Akman ile birlikte K34 isimli bir grup kurdu; 2002-2006 yılları arasında deneysel rock grubu Can'ın kurucu üyesi davulcu Jaki Liebezeit ile İstanbul ve Köln’de birlikte kayıtlar yaptı; Almanya’da Mutlu Kanguru isimli bir albüm yayınlayıp yine İstanbul ve Köln’de konserler verdi. 2006 yılında yönetmen Yüksel Aksu’nun Dondurmam Gaymak isimli filminin müziklerini BaBa ZuLa ile birlikte yaptı.

İngilizce bilen Murat Ertel, 2012 yılında Esma Ertel ile evlendi. 2 çocuğu vardır. ilk çocukları Eren Devran Ertel aynı yıl doğdu. 2014 yılında ikinci çocukları Arel Ertel doğdu.

Murat Ertel, MESAM ve MUYORBİR meslek birlikleri üyesidir.

Başta BaBa ZuLa olmak üzere pek çok grubun kurucu üyesi olan Ertel Hindistan'dan Brezilya'ya dünyanın çeşitli ülkelerinde 6 kıtada sanatını icra etmekte ve gençliğinde esinlendiği Jaki Liebezeit, Fred Frith, Mad Professor ve Semiha Berksoy gibi sanatçılar ile müzik yapmaktadır.

Albümler:
Tekliler & EP'ler:
- Mavi Güneş 69- Yafta / 3 Çember -(2019) Zelzele Records
- BaBa ZuLa - Kızıl Gözlüm EP- (2019) Glitterbeat
- Mavi Güneş 69-Ressam Masalı (2019)
- Mavi Güneş 69-Cihat Burak 99-(2019)
- Kathleen Blackwell-Mothers Hope (2020)
- Barış Demirel & DaPoet DPBD EP-Dün 1 Bugün 1 (2020)
- Kathleen Blackwell- Army of Love (2020)
- BaBa ZuLa feat. Deniz Tekin-Kaçın Kurası- (2021) Gülbaba Records
- Dirtmusic - Hum Hum (2022) Glitterbeat
- Dirtmusic-Western Lands(2022) Glitterbeat
- Reptillians from Andromeda-Twin Flames (2022) Ada Müzik
- Genjah & Emir Erünsal Dubokrasi (2022)
- Genjah& Emir Erünsal Sunflower (2022)
- Müzik Susmayacak Kolektif (Hayko Cepkin, Pentagram, Mercan Dede, Kemal Sahir Gürel, Ayşe Tütüncü, Ayşenur Kolivar, Sabahat Akkiraz ve with almost 70 artists) Aşıkların Sözü Kalır (2023)
- Ada Sanlıman-Kim İnanır Artık Aşka (2023)
- Esma Ertel, Genjah & Murat Ertel - ‘Asya Velvele Dub’ (2023)
- Genjah & Murat Ertel-Aslında Dünya Daha Hızlı (2023)
- Ulrich Troyer -Feltuener Huette (2024)

Albümler:
- Two of One- Night Walker- (1978)
- ZeN - Uzay 1989- (1989)
- ZeN - Ku Ku Ku - (1991)
- Mavi Sakal-Çektir Git -(1992) Uzelli
- ZeN - Cemal - (1992)
- İstanbul Blues Kumpanyası -Kökler-(1993)
- ZeN- 13 - (1994)
- ZeN-Suda Balık - (1995) Hades Music-(Ada Müzik-Milhan Müzik)
- ZeN - Derya-(1996)Ecstatic Peace / Father Yod (Ada Müzik)
- BaBa ZuLa -Tabutta Rövaşata-Orijinal Film Müzikleri- (1996) Ada Müzik (Rh Pozitif Müzik)
- ZeN -Tanbul -(1998) Kod Müzik (Ada Müzik)
- Embryo-İstanbul Casablanca-(1999)
- BaBa ZuLa -3 Oyundan 17 Müzik -(1999) Doublemoon
- ZeN-Bakırköy Akıl Hastanesi’nde-(1999) Kod Müzik (Ada Müzik & Zelzele Records)
- Embryo-Live 2000 Vol. 1 (2001)
- BaBa ZuLa & Mad Professor- Ruhani Oyun Havaları- (Psychebelly Dance Music) (2003) Doublemoon
- Fairuz Derin Bulut -Kundante-(2003) Ada Müzik
- BaBa ZuLa & Mad Professor-Duble Oryantal -(2005) Doublemoon
- K-34 & Jaki Liebezeit-Mutlu Kanguru- (2006) İntermedia
- BaBa ZuLa Dondurmam Gaymak - Soundtrack (2006) (Rh Pozitif)
- BaBa ZuLa-Kökler (Roots)-(2007) Doublemoon
- Dinar Bandosu- Saykodelikdeşik-(2007)
- Alexander Hacke & Danielle De Picciotto-Ship of Fools (2008)
- Dinar Bandosu-Aya da Gidelim Osman (2009)
- BaBa ZuLa-Gecekondu-(2010)
- Mythos Orchestra-Mythos 7 Sois Orchestra-(2013)
- BaBa ZuLa - 34 Oto Sanayi (2014) Rainbow 45 (same album as Do not Obey (2015))
- DJ Tudo- Pancada Motor Manifesto da Festa (2014)
- Eis Ten Polin - Wild Flowers of Anatolia-(2015)-Voice of Shade
- Debruit-Debruit and İstanbul (2016)
- Sabahat Akkiraz ve dostları- 47 (2017)
- BaBa ZuLa -XX -(2017)
- BaBa ZuLa-XX Dub (2017)
- OME- Turkey on the Edge (Soundtrack)(2017)
- Dirtmusic- Bu Bir Ruya -(2018)
- BaBa ZuLa -Derin Derin-(2019)
- Compro Oro Esma Ertel Murat Ertel -Simurg-(2020)
- BaBa ZuLa-Hayvan Gibi -(2020)
- Moğollar- Eastern Sun vol 1 & 2-(2020)
- DJ Tudo-Pancada Motor (2021)
- Ulrich Troyer- Transit Tribe -(2024)

Toplama Albümler :
- Floralia Vol 1, (1996)
- Sesimizi Yükseltiyoruz -(1998)
- Aksi İstikamet (1999)
- Floralia vol. 4 (2002)
- Vegetable Man 10” Project (2003)
- BaBa ZuLa -Box Set- (2005)
- Crossing the Bridge-(Sound of İstanbul) Soundtrack Fatih Akın (2005)
- BaBa ZuLa -Remixes (2012)
- Kaset Zamanları- (2015)
- Saz Power-(2018)
- Uzelli Elektro Saz (1976–1984) Compilation curated by Esma Ertel & Murat Ertel--(2019)


Kaynak:Biyografi.info